گنبد کبود

گنبد کبود (مراغه). گنبد کبود از بناهای دورهٔ سلجوقیان در شهر مراغه می باشد. [ ۱] تزیینات به کار رفته در این بنا در مقایسه با سایر بناهای دورهٔ سلجوقیان و ایلخانان مغول کم نظیر است. دربارهٔ زمان احداث گنبد کبود نظرات دیگری نیز وجود دارد؛ عده ای آن را مربوط به زمان مغول می دانند و عده ای تاریخ بنای برج را مربوط به قبل از هلاکوخان ذکر کرده اند.
انتساب این بنا به قبر مادر هولاکو با وجود شهرتی که در میان عوام دارد، مورد تایید باستان شناسان واقع نشده است. [ ۲] برخی از باستان شناسان تاریخ این برج را سال ۵۹۳هجری می دانند و برخی دیگر آن را بین سالهای ۵۸۲ و ۶۵۶ هجری ثبت کرده اند. [ ۲]
گنبد کبود ده پهلو است و دارای گنبدی مخروطی بوده که در گذر زمان از بین رفته است. این گنبد از دو بخش سردابه و اتاق اصلی تشکیل شده است. [ ۳]
از کتیبهٔ گچبری شدهٔ داخل سردابه احتمال می رود گنبد کبود به عنوان یک برج مقبره ساخته شده باشد؛ به همین دلیل این گنبد به قبر مادر هلاکوخان نیز شهرت یافته است. کلماتی همچون «الله»، «والحمد» و … با فرم های مختلف به خط کوفی و به روش های استامبی از عناصر تزیینی نقش بسته بر دیواره های سردابهٔ برج می باشند.
تزیینات بدنهٔ بیرونی گنبد کبود به شکل قطاربندی و فرم های هندسی و سه ردیف مقرنس ساده است و دیوارهای داخلی آن دارای تزیینات نقاشی به رنگ فیروزه ای بوده که در گذر زمان از بین رفته و فقط بخش کمی از آن ها باقی مانده است. [ ۴]

گنبد کَبود
گنبد کَبود
بنایی در مراغه که آن را مقبرۀ مادر هلاکو که مسیحی بوده است می دانند. بنا کتیبه های قرآنی دارد. به همین سبب احتمال دارد که گنبد کبود مقبرۀ یکی از بزرگان مسلمان باشد. علاوه بر این، قطعات باقی مانده از کتیبۀ سردر بنا، که آن را آندره گدار بازسازی کرده است، تاریخ ۵۹۳ق را نشان می دهد، که ۶۳ سال قبل از حکومت هلاکو در مراغه است. این بنا از داخل و خارج به شکل ده وجهی است و سردابه ای با قاعدۀ چلیپا شکل در زیر آن قرار دارد. گوشه های خارجی بنا پیلک دارد. این بنا احتمالاً گنبدی دوپوش بر فراز خود داشته، که پوش خارجی آن به شکل گنبدِ رُکِ ده وجهی بوده است. امروزه این گنبد فروریخته است. دیوارهای داخلی بنا طاق نماهای بلند و باریک قاب بندی شده، و حاشیه ای از کتیبۀ گچ بری در گرداگرد بالای آن دارد. نمای خارجی بنا با سفال های لعاب دار و بی لعاب به زیبایی مزیّن شده است.