گنبد سبز

لغت نامه دهخدا

گنبد سبز. [ گُم ْ ب َ دِ س َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) سبز گنبد. کنایه از آسمان است :
که آویخته ست اندرین سبز گنبد
مر این تیره گوی درشت کلان را.
ناصرخسرو.
که آراید چه می گوئی تو هر شب سبز گنبد را
بدین نورسته نرگسها و زراندود پیکانها.
ناصرخسرو.

فرهنگ فارسی

و سبز گنبد کنایه از آسمان است

دانشنامه آزاد فارسی

گُنبد سبز
گنبد سبز مشهد
گنبد سبز مشهد
هشت بنای آرامگاهی در پنج شهر ایران. گنبد سبز سبزوار، بنایی مستطیل شکل در جنوب شرقی شهر بود و با احداث خیابان رضوی از بین رفته است. مدفن شخصی به نام شاه حبیب الله بوده است. گنبدهای سبز قم، سه گنبد در باغ گنبد سبز یا باغ مقابر در شرق قم در محلۀ دروازۀ کاشان در انتهای خیابان چهار مردان جنب گلزار شهدا است. بناهایی چندضلعی با گنبدهای هرمی مزین با کاشی های سبزرنگ اند که با توجه به کتیبه های دوتا از آن ها مدفن امیران خاندان علی صفی، فرمانروایان مستقل قم در قرن ۸ق است. کتیبۀ گنبد سوم از بین رفته است، احتمالاً مدفون در آن نیز از همان خانواده است. اهالی قم این سه گنبد را مدفن سعد، سعید و مسعود از اعراب اشعری و احیاکنندگان قم در دورۀ اسلامی می دانند. از نظر گچ بری ها و تزیینات داخل بنا و کتیبه ها از آثار مهم تاریخی هنری دورۀ مغول است. در این بقعه ها کسان دیگری نیز مدفون اند. گنبد سبز کرمان، در محله ترک آباد نزدیک بقعۀ خواجه خضر از ابتدای دورۀ مغول ساختۀ براق حاجب حاکم کرمان. بنایی بلند و استوانه ای شکل با گنبد دوپوش و کاشی کاری متمایل به سبز که در داخل گچ بری اکلیل کاری داشت و متعلق به مدرسه ترک آباد بود که تنها سردر آن از زلزلۀ ۱۳۱۴ق باقی مانده است. براق حاجب و همسر او ترکان خاتون در مدرسه ترک آباد دفن شده بودند. گنبد سبز مراغه، برجی مدور و بلند از آجر قرمز با گنبد سبزرنگ و تزیینات لوزی شکل که از داخل کثیرالاضلاع است و احتمالاً به دورۀ سلجوقیان تعلق دارد. در تزیینات آن سفال سه رنگ به کار رفته است. گنبد سبز مشهد، در میدانی به همین نام در خیابان شهید باهنر (آخوند خراسانی) معروف به خیابان خاکی از دورۀ صفویان است. میدان گنبد سبز در گذشته یک باغ بود. گنبد سبز بنایی مکعبی شکل و دو طبقه با گنبد فیروزه ای و چهار طاق نما و چهار ایوان در چهار طرف است که هر یک دری به بقعه دارد و مدفن حکیم مؤمن عارف سلسلۀ ذهبیه و مؤلف کتاب تحفه حکیم مؤمن است. در گذشته خانقاه صوفیه و باغ آن محل سکونت درویشان خاکسار بود. ارگ مشهد در غرب و گورستان میرهیوا در شرق باغ قرار داشت. در ۱۳۵۳ش تعمیر شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس