گناه جِبِلّی (original sin)
(یا: گناهکاری ذاتی؛ گناه اولیه) اعتقاد مسیحی به این که خطای آدم در بهشت که منجر به هبوط وی شد، انسان را مستعد ارتکاب گناه و ناتوان از نیل به رستگاری کرد. رسیدن به رستگاری و زدودن آثار فساد فطری در افراد آدمی فقط با لطف الهی و قدرت نجات بخش عیسی مسیح امکان پذیر است. مسئلۀ گناه اولیه از مسائل کلامی مهم در مسیحیت است، امّا این مسئله به گونه ای که در کلام مسیحی مطرح شده است در سخنان عیسی (ع) نیست و اساس آن در گفته های پولس است. پولس این اندیشه ها را از عقاید گنوسیان گرفته، با آنچه در سِفْر پیدایش دربارۀ آدم آمده بود، درهم آمیخت و بعد از او، متکلمان دیگر به ویژه سنت اوگوستین به بسط و تفصیل و توجیه آن پرداختند و موضوع را به صورت یکی از معضلات کلام مسیحی درآوردند. تا زمان اوگوستین این مسئله به طور رسمی و قطعی در نظام اعتقادی کلیسا وارد نشده بود. آباء اولیه کلیسا غالباً گناه آدم را موجب سقوط شخص او می دانستند و به ادامه و انتقال آن به نسل های بعد توجهی نداشتند. برخی از آنان نیز انتقال گناه را فقط در جسم آدم می دانستند. در آغاز قرن ۳م ترتولیانوس، متکلم مسیحی، براساس گفته های پولس نظریه ای را ارائه کرد که به «نظریۀ انتقال» شهرت یافت. وی معتقد بود که روح، مانند جسم (نطفه)، از پدر به فرزند منتقل می شود و گناه نه تنها در جسم، بلکه در روح نیز نهفته است و در فرآیند توالد و تناسل از نسلی به نسل دیگر می رسد. اوگوستین نیز چنین نظری داشت و ادامه گناه در نوع بشر را ناشی از نزدیکی زن و مرد و انتقال فساد در روح فرزند می دانست. توماس آکوئیناس گناه اولیه را عبارت از درهم ریختن نظم و هماهنگی اخلاقی و عاطفی اولیه می دانست، ولی برخلاف اوگوستین تأثیر آن را کلی نمی دانست. در نظر او سقوط آدم عقل و اراده به سوی خیر را یک سر در او و نسل او تباه نکرد. نظریه آکوئیناس اساس اعتقاد کلیسای کاتولیک در این باب شد و در شورای ترِنْت (۱۵۴۵ـ۱۵۶۳) رسمیت یافت. ولی رهبران نهضت اصلاح کلیسا آن را نپذیرفتند. در قرون اخیر نظریه گناه اولیه همواره مورد انتقاد بوده و برخی از مشاهیر متکلمان مسیحی به دیدۀ تردید در آن نگریسته و آن را با وجدان و عواطف انسانی ناسازگار دیده اند. در قرن اخیر و بعد از دو جنگ جهانی متفکرانی چون بارت، بولتمان و برونر موضوع را بار دیگر به روش فکری و فلسفی خاص خود که از اگزیستانسیالیسم متأثر است، مطرح کرده اند. گفتنی است که در بینش اسلامی هر انسانی که متولد می شود پاک و عاری از آثار هرگونه گناه است و اصولاً چیزی به نام گناه جبلی یا گناه اولیه در انسان شناسی اسلامی مطرح نبوده است. نیز ← آدم
(یا: گناهکاری ذاتی؛ گناه اولیه) اعتقاد مسیحی به این که خطای آدم در بهشت که منجر به هبوط وی شد، انسان را مستعد ارتکاب گناه و ناتوان از نیل به رستگاری کرد. رسیدن به رستگاری و زدودن آثار فساد فطری در افراد آدمی فقط با لطف الهی و قدرت نجات بخش عیسی مسیح امکان پذیر است. مسئلۀ گناه اولیه از مسائل کلامی مهم در مسیحیت است، امّا این مسئله به گونه ای که در کلام مسیحی مطرح شده است در سخنان عیسی (ع) نیست و اساس آن در گفته های پولس است. پولس این اندیشه ها را از عقاید گنوسیان گرفته، با آنچه در سِفْر پیدایش دربارۀ آدم آمده بود، درهم آمیخت و بعد از او، متکلمان دیگر به ویژه سنت اوگوستین به بسط و تفصیل و توجیه آن پرداختند و موضوع را به صورت یکی از معضلات کلام مسیحی درآوردند. تا زمان اوگوستین این مسئله به طور رسمی و قطعی در نظام اعتقادی کلیسا وارد نشده بود. آباء اولیه کلیسا غالباً گناه آدم را موجب سقوط شخص او می دانستند و به ادامه و انتقال آن به نسل های بعد توجهی نداشتند. برخی از آنان نیز انتقال گناه را فقط در جسم آدم می دانستند. در آغاز قرن ۳م ترتولیانوس، متکلم مسیحی، براساس گفته های پولس نظریه ای را ارائه کرد که به «نظریۀ انتقال» شهرت یافت. وی معتقد بود که روح، مانند جسم (نطفه)، از پدر به فرزند منتقل می شود و گناه نه تنها در جسم، بلکه در روح نیز نهفته است و در فرآیند توالد و تناسل از نسلی به نسل دیگر می رسد. اوگوستین نیز چنین نظری داشت و ادامه گناه در نوع بشر را ناشی از نزدیکی زن و مرد و انتقال فساد در روح فرزند می دانست. توماس آکوئیناس گناه اولیه را عبارت از درهم ریختن نظم و هماهنگی اخلاقی و عاطفی اولیه می دانست، ولی برخلاف اوگوستین تأثیر آن را کلی نمی دانست. در نظر او سقوط آدم عقل و اراده به سوی خیر را یک سر در او و نسل او تباه نکرد. نظریه آکوئیناس اساس اعتقاد کلیسای کاتولیک در این باب شد و در شورای ترِنْت (۱۵۴۵ـ۱۵۶۳) رسمیت یافت. ولی رهبران نهضت اصلاح کلیسا آن را نپذیرفتند. در قرون اخیر نظریه گناه اولیه همواره مورد انتقاد بوده و برخی از مشاهیر متکلمان مسیحی به دیدۀ تردید در آن نگریسته و آن را با وجدان و عواطف انسانی ناسازگار دیده اند. در قرن اخیر و بعد از دو جنگ جهانی متفکرانی چون بارت، بولتمان و برونر موضوع را بار دیگر به روش فکری و فلسفی خاص خود که از اگزیستانسیالیسم متأثر است، مطرح کرده اند. گفتنی است که در بینش اسلامی هر انسانی که متولد می شود پاک و عاری از آثار هرگونه گناه است و اصولاً چیزی به نام گناه جبلی یا گناه اولیه در انسان شناسی اسلامی مطرح نبوده است. نیز ← آدم
wikijoo: گناه_جبلی