گلیکوژن

گلیکوژِن ( glycogen ) یکی از گونه های پلی ساکاریدها است که در سلول های جانوران برای اندوختن کربوهیدرات به کار می رود. در پستانداران، گلیکوژن در کبد و ماهیچه ها انبار می شود. این ترکیب از دید زیستی مهم است، زیرا یکی از پلی ساکاریدهای اصلی برای اندوخته انرژی در انسان و جانوران است و نیز به انگیزه این که در دسترس ترین منبع گلوکز میان وعده های غذا و در مواقع فعالیت فیزیکی است، از اهمیت فراوانی برخوردار است. گلیکوژن با استفاده از آنزیم به گلوکز تبدیل می شود و در روده در صورت نیاز بدن به آن با تولید آدنوزین تری فسفات ( ATP ) در سلول ها سوخته شده و مصرف می شود و در صورتی که بدن به آن نیاز نداشته باشد در ماهیچه ها ذخیره می شود. گلیکوژن از نظر ساختاری بسیار شبیه به آمیلوپکتین است به همین جهت آن را نشاسته جانوری نیز می نامند.
نخست، آنزیم خاصی به نام فسفریلاز، گلیکوژن را به مشتقی از گلوکز به نام D - α - گلوکوپیرانوزیل ۱ - فسفات، تبدیل می نماید. در مرحلهٔ بعد آنزیمی دیگر باعث شکستن مشتقات گلوکز به گلوکز مصرفی می شود. این تبدیل، در یکی از محل های غیر کاهنده گروه های قندی مولکول گلیکوژن صورت می گیرد و مرحله به مرحله پیش می رود ( یک مولکول در هر بار ) .
به دلیل این که گلیکوژن بسیار شاخه دار است، شمار فراوانی گروه پایانی هست که آنزیم می تواند به آن ها متصل شود و مطمئن باشد که در زمان نیاز به انرژی بسیار، مقدار کافی گلوکز با شتاب آماده می شود.
سنتز گلیکوژن ( گلیکوژنز ) پس از صرف غذا زمانی که غلظت سرم و به تبع آن کبد و عضلات بالاست آغاز می گردد.
هنگامی که یک وعده غذایی حاوی کربوهیدرات خورده و هضم می شود، سطح گلوکز خون افزایش می یابد و لوزالمعده انسولین ترشح می کند. قند خون از ورید باب وارد سلول های کبدی می شود. انسولین در سلول های کبدی چندین آنزیم را تحریک می کند که موجب ایجاد فرایند سنتز گلیکوژن می شود. مولکول گلوکز تا زمانی که انسولین و قند زیاد هستند به زنجیره گلیکوژن اضافه می شود. در نتیجه بعد از خوردن غذا مقدار زیادی از گلوکز خون در کبد به گلیکوژن تبدیل می شود. پس از هضم یک وعده غذایی و کاهش گلوکز در خون، ترشح انسولین کاهش می یابد و سنتز گلیکوژن متوقف می شود و هنگامی که بدن احتیاج به انرژی دارد، گلیکوژن شکسته شده و دوباره به گلوکز تبدیل می شود. گلیکوژن فسفوریلاز کبدی آنزیم اولیه از تجزیه گلیکوژن است. سلول های بدن می توانند از گلیکوژن کبد به عنوان منبع انرژی به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت استفاده کنند.

گِلیکوژِن (glycogen)
(یا: نشاستۀ حیوانی) نوعی پُلیمر چندقندۀ حاصل از گلوکز. در کبد ساخته و به منزلۀ انبار کربوهیدرات در آن جا حفظ می شود، و به همین علت، گاه به آن نشاستۀ حیوانی می گویند. گلیکوژن منبع انرژی عضلات در هنگام نیاز است و در عضلات، بر اثر عمل هورمون انسولین به گلوکز تبدیل می شود و تولید انرژی می کند.