گلوکوکورتیکوئید

گلوکوکورتیکوئیدها ( به انگلیسی: glucocorticoids ) به گروهی از کورتیکواستروئید ها یا در اصطلاح عامیانه «کورتون»ها گفته می شود که در بخش قشری غده فوق کلیوی ساخته می شوند. استروئیدها ترکیبات چربی با چهار حلقه کربنی هستند. کورتیزول یا هیدروکورتیزون مهمترین گلوکوکورتیکوئید بدن است. تفاوت اصلی گلوکوکورتیکوئیدها با سایر کورتیکواستروئیدها در رسپتورهای اختصاصیشان و تاثیراتشان بر بدن است.
گلوکوکورتیکوئیدها نقشهای مختلفی در بدن، از جمله کاهش التهاب، تخفیف واکنش های ایمنی، تأثیر بر متابولیسم و افزایش قند خون دارند.
افزایش یا اختلال در ترشح گلوکوکورتیکوئید در بیماریهای مختلفی مانند سندرم کوشینگ و بیماری آدیسون نقش دارد.
- افزایش فشار خون و قند خون: در صورت مصرف کوتاه مدت کورتون ها، این دو عارضه بعد از قطع دارو برطرف خواهند شد. اما مصرف طولانی مدت کورتون ها برای بیش از یک سال و به ویژه در دوزهای بالا می تواند ریسک ابتلا به فشار خون بالای مزمن و دیابت نوع دو را افزایش دهد که در حال حاضر جزو عوامل اصلی مرگ و میر در جهان شناخته می شوند.
- نازک شدن پوست: این عارضه ممکن است حتی در روزها و هفته های ابتدایی مصرف کورتون ها بروز دهد. پوست نازک، زودتر و راحت تر دچار تحریک، قرمزی، التهاب، زخم، ترک خوردگی و چین و چروک می شود. ضمن اینکه در پوست نازک، رگها، استخوان ها، تاندون ها و لیگامان های زیر پوست تا حدی قابل مشاهده اند که باعث ظاهر نازیبای پوست می شود.
- پوکی استخوان: این عارضه در صورت استفاده مداوم و بیش از سه ماه از کورتون ها رخ خواهد داد. این عارضه می تواند باعث شکستگی های ناتوان کننده ای مانند شکستگی لگن شود که حتی ممکن است به مرگ زجرآور بیمار بیانجامد.
- نکروز آواسکولار در مفصل ران ( سیاه شدن سر استخوان ران ) : این عارضه در صورت مصرف بیش از حد و در دوزهای بالای کورتون ها رخ می دهد که می تواند منجر به نیاز فرد به عمل جراحی تعویض مفصل ران و ادامه زندگی با مفصل مصنوعی شود.
- آترواسکلروزیس ( تصلب شرایین ) : مصرف مداوم کورتون ها باعث افزایش شدید سطح کلسترول خون می شود که به این وضعیت هیپرکلسترولمی گفته می شود. هیپرکلسترولمی در طولانی مدت ( معمولا بعد از حداقل ۱ سال استفاده مداوم کورتون ها ) باعث تصلب و گرفتگی شریان های اصلی و حیاتی بدن و در نتیجه مرگ ناشی از سکته قلبی و مغزی می شود.