گل محمد

قبل از هرچیز لازم به ذکر است که در محدوده سبزوار، گل محمد کلمیشی و برادرانش به گل محمد ها ( گل ممدا ) معروف هستند.
از تاریخ تا داستان  :
آنچه در بررسی داستان گل محمدها باید مورد توجه قرار گیرد تفاوت تاریخ و داستان است.
واقعه یاغی شدن و سپس سرکوب گل محمد و یارانش توسط حکومت وقت، دو وجه دارد. نخست وجه تاریخی ماجراست که در سبزوار اتفاق می افتد و شرح خود را دارد و وجه دوم جنبه ی داستانی ماجرا است که دولت آبادی بر اساس واقعیت تاریخی ، داستان کلیدر و گل محمد ها را مینویسد. پس بی شک بین دو وجه شخصیت حقیقی گل محمدها با وجه داستانی شخصیت ها تفاوت وجود دارد. این در حالی است که تقریبا تمام خوانندگان رمان کلیدر بعد از خوانش اثر گمان می کنند این ماجرا عین واقعیت تاریخی است در حالی که هنگام خواندن کلیدر خواننده صرفا با اثری هنری و داستانی مواجه است که در قسمت هایی با روایت تاریخی همپوشانی دارد و در قسمت هایی ندارد. از طرفی هیچ نیازی نیست که یک اثر داستانی صددرصد وفادار به تاریخ باشد و بی شک اثر هنری خلق شده بر مبنای یک واقعیت تاریخی پر و بال و پیرایش خود را دارد. مشهور ترین مثال در این مورد ماجرای رستم در شاهنامه است. چنانکه فردوسی با نگاه به پهلوانی بومی در منطقه سیستان، داستان جهانی از رستم می سازد. در این زمینه بیتی منصوب به حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز نقل شده که شاهد بر همین ادعاست: ( که رستم یلی بود در سیستان منش کردم آن رستم داستان )
واقعیت تاریخی گل محمد کلمیشی  :
گل محمد، مردی از طایفه کردهای کرمانج خراسان بود که در روستای سوزنده شهرستان خوشاب سبزوار زندگی می کرد. وی که از گرفتاری های معیشتی و نداری و فقر و ظلم اربابان وقت به ستوه می آید به همراه برادران خود قیام کرده و در اصلاح یاغی می شود. گل محمد و یارانش در کوه ها ساکن می شوند و گاه گاه به اموال و گله های اربابان یورش برده و غارت می کنند. بنا بر نقل سالخوردگان منطقه تفاوت گل محمد با سایر یاغیان در این بود که او به اموال مردم تهی دست و ضعیف دست درازی نمی کرد و تنها با اربابان درافتاده بود. البته گل محمد ها بعضا با اربابانی هم رابطه دوستانه و رفاقت داشته اند مثل علی اکبر دهنه ای که ارباب زعفرانیه بوده است. اربابان محلی و شهری سبزوار در نهایت دست به یکی کرده و از حکومت می خواهند این گروه یاغی را سر به نیست کند. حکومت ابتدا توسط رابطان خود به گل محمد ها پیشنهاد امان نامه می دهد و آنان را به روستای زعفرانیه می کشاند ولی در عمل آنان را گیر انداخته و پس از تعقیب و گریز در حوالی منطقه سنگرد قتل و عام می کند. سرهنگ بکتاش فرماندهی عملیات درگیری با گل محمد ها را به عهده دارد. پس از کشته شدن گل محمد ها جنازه ها به سبزوار آورده می شود و برای عبرت مردم اجساد کشته شدگان یک روز در محل کنار دیوار پادگان عرب ها ( مابین میدان دروازه عراق و چهارراه بازار روز فعلی سبزوار ) به نمایش گذاشته می شود. این قائله در سال ۱۳۲۳ شمسی اتفاق می افتد.