گل ـ من موری

دانشنامه آزاد فارسی

گِل ـ مَن، موری (۱۹۲۹)(Gell-Mann, Murray)
متخصص امریکایی فیزیک نظری. در ۱۹۶۴، نظریۀ کوارک را تدوین کرد. کوارک در این نظریه یکی از ذرات بنیادی سازندۀ ماده تلقی می شود. در ۱۹۶۹، به سبب تحقیق در زمینۀ ذرات بنیادی و برهم کنش آن ها به جایزۀ نوبل فیزیک دست یافت. در ۱۹۶۲، سامانه ای، با نام راه هشت گانه، برای رده بندی ذرات بنیادی عرضه کرد. در این سامانه، وجود اَبَرچندتایهها یا گروه های ذرات هشت تایی به صورت اصل موضوعی پذیرفته می شود. مقدار اسپین ذرات گروه باهم مساوی است، ولی مقادیر بار، ایزوسپین (اسپین ایزوتوپی)، جرم، و شگفتی آن ها باهم تفاوت دارد. این مدل وجود اَبَرچندتایه هایی با اندازه های گوناگون را نیز پیش بینی می کند. گِل ـ من در نیویورک زاده شد و در دانشگاه ییل و مؤسسۀ فناوری ماساچوست درس خواند. در ۱۹۵۶، استاد انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا شد. در ۱۹۵۳، عدد کوانتومی جدیدی را، با نام عدد شگفتی، مطرح کرد. با این عدد، قانون پایستگی شگفتی نیز مطرح شد. بنابه این قانون، در دو طرف معادله ای که برای توصیف برهم کنش های قوی یا الکترومغناطیسی، ولی نه برهم کنش ضعیف، نوشته می شود، شگفتیِ کل باید بایسته بماند. این امر در ۱۹۵۵ منجربه نظریۀ تولید وابسته در تولید ذرات شگفت شد. گِل ـ من این قواعد را برای مزونهای گروهی، نوکلئونها، شامل نوترونها و پروتونها، و هیپرونها به کار برد و از این راه به پیش بینی های موفقیت آمیزی دست یافت.

پیشنهاد کاربران

بپرس