فرهنگ ها و تمدن های مختلف در طول تاریخ چه به شیوۀ مسالمت آمیز و چه به صورت قهر و غلبه با یکدیگر تعامل داشته اند. این تبادل و تعامل امروزه به مرحلۀ جدیدی وارد شده، و برای حفظ میراث های ارزشمند فرهنگی به مرز یک تمدن و فرهنگ واحد جهانی گام نهاده است. هم اکنون جوامع بزرگ و کوچک هریک به سهم خود می توانند نقشی را در این تمدن جهانی عهده دار شوند. در چنین فضایی، گفت وگو و تبادل اندیشه و تلاش برای ساختن جامعه ای مبتنی بر معیارهای احترام به حقوق اساسی انسان و رهایی او از سردرگمی های دنیای امروز در عرصه های مختلف است. ایدۀ گفت وگوی تمدن ها نخستین بار در ۱۳۵۵ش در ایران مطرح شد و مؤسسه ای تحت عنوان «گفت وگوی فرهنگ ها» تأسیس گردید. این مؤسسه پس از پیروزی انقلاب اسلامی تعطیل شد، ولی بار دیگر در ۱۳۷۶ش (۱۹۹۸م) توسط سید محمد خاتمی در مقام ریاست جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در تهران و سپس در دوازدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در دوربان افریقای جنوبی (۱۹۹۸) و در سپتامبر همان سال (۱۳۷۷/۱۹۹۸) از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل مطرح و به تصویب رسید و سپس سال ۲۰۰۱ به عنوان اولین سال هزارۀ سوم با نام گفت وگوی تمدن ها نام گذاری شد. مرکز بین المللی گفت وگوی تمدن ها که نهادی دولتی و با مسئولیت خاتمی، رئیس جمهور وقت، بود، با آغاز به کار دولت نهم فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی اش تعطیل شد و به جای آن، مؤسسۀ گفت وگوی تمدن ها، به عنوان یک مؤسسۀ غیردولتی (NGO) شروع به کار کرد و در ۱۳۸۳ش به ثبت رسید. این مؤسسه با رویکردی عمدتاً علمی و پژوهشی دربارۀ مسائل جهان امروز به فعالیت می پردازد.
wikijoo: گفت_وگوی_تمدن_ها