گسل نایبند

گسل نایبند یکی از گسل های بنیادی و کهن ایران است که بلوک لوت ( در شرق ) را از بلوک طبس ( در غرب ) جدا می کند. این گسل با طول نزدیک به ۶۰۰ کیلومتر در راستای شمالی–جنوبی از منطقه بشرویه در شرق کوه های شتری آغاز و تا منطقه بم در جنوب شرق کرمان امتداد می یابد. برخی زمین شناسان بر این باورند که دو گسل نایبند و میناب، گسل واحدی بوده اند که در نتیجه تأثیر گسل زاگرس، نسبت به یکدیگر جابه جا شده اند، ولی شاهد معتبری برای این دیدگاه وجود ندارد.
گسل نایبند به دلیل روند شمالی–جنوبی، از جمله گسل های کاتانگایی به شمار می رود. شواهد ریخت زمین ساختی موجود نشان می دهد که شمالی ترین بخش این گسل، سبب پایین افتادگی کویر بجستان و کویر بشرویه شده و بخش میانی آن در شکل گیری کوه های شتری و فراخاست بعدی آن نقش اساسی داشته است.
یکی از ویژگی های گسل نایبند، هدایت گدازه های ماگمایی به سطح زمین است. در شرق طبس، این گدازه ها از نوع نیمه عمیق داسیتی هستند که به زمان پالئوژن نسبت داده شده اند؛ ولی در جنوب کفه طبس و ناحیه راور، آتشفشان ها به سن کواترنری، از نوع روانه های بازالتی هستند.
نحوه جابه جایی گسل نایبند چندان روشن نیست. جدا از پایین افتادگی های قائم، در ناحیه طبس و کوه های راور ( شمال کرمان ) ، شواهدی از یک حرکت راست گرد گزارش شده است که مقدار آن در ناحیه نایبند، حدود ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر برآورد شده است. جابه جایی در نهشته های آبرفتی جوان، نشانه فعالیت جوان این گسل است و زمین لرزه ویران گر تابستان ۱۳۵۷ طبس نیز مؤید حرکت در طول یکی از شاخه های فرعی و ناشناخته گسل نایبند است. [ ۱]