گستا فرانکوروم

گِستا فِرانکوروم اِت آلیوروم هیِرروزولیمیتانوروم[ ن ۲] که با نام کوتاه شدهٔ گِشْتا یا چِسْتا فِرانْکاروم ( ( به لاتین: Gesta Francorum ) ؛ ( به انگلیسی: The deeds of the Franks and the other pilgrims to Jerusalem ) ؛ ( به فارسی: تاریخ فرانک ها و زائران اورشلیم ) ؛ ( به عربی: اعمال الفرنجه و حجاج بیت المقدس ) نیز شناخته می شود، رویدادنامه ای تاریخی ست به زبان لاتین که در باب نخستین جنگ صلیبی که مؤلفی گمنام و مجهول الهویه در حدود ۱۱۰۰ یا ۱۱۰۱ نوشته است. نویسندهٔ آن ارتباط یا نسبتی با بوهموند تارانتویی، کنت انطاکیه داشته است. این مورخ ناشناس در این کتاب به شرح حوادث نخستین جنگ های صلیبی از آغاز حرکت از اروپا تا زمان جنگ عسقلان میان صلیبیون با فاطمیان به رشته تحریر درآورده است. این کتاب برای نخستین بار به کوشش هنریش هاگنمیر منتشر شد. همچنین این کتاب را روزالین هیل برای نخستین بار به زبان انگلیسی ترجمه کرد.
نویسنده کتاب مؤلفی گمنام و مجهول الهویه است که اطلاعاتی از وی جز آنچه که خود در خلال گزارش های خویش می گوید، وجود ندارد. اما بر اساس متن کتاب می توان برداشت کرد که وی یکی از هواداران بوهموند بوده است. کتاب وی رایج ترین گزارش از جنگ صلیبی اول است که همزمان با وقوع این حادثه به نگارش درآمده است. همچنین، نویسندهٔ این کتاب، نخستین مؤلفی است که به طور عمیق و تخصصی دربارهٔ جنگ صلیبی اول و در کل پیرامون اندیشهٔ جنبش جنگ های صلیبی اظهار نظر کرده است؛ چنان که ریمون آگیلی در نگارش اثر خود، هیستوریا فرانکاروم، به آن استناد کرده است.
گستا که به معنای رویداد یا رخداد است، به صورت رویدادنامه و در ۱۰ بخش به شیوهٔ تاریخ نگاری کلاسیک اروپایی نوشته شده است. این کتاب دارای ویژگی هایی است که از آن جمله می توان به دوگانگی سبک نگارش کتاب، استناد به انجیل و سخنان عیسی مسیح، ارائه وقایع و حوادث جنگ اول صلیبی به همراه حواشی و جزئیات فراوان و … اشاره کرد. در مورد این کتاب، نظرات و تحلیل های بسیاری وجود دارد که استیون رانسیمان از جملهٔ آن هاست. وی معتقد است که در سال های بعد از تألیف کتاب، بخش هایی به آن افزوده شده است و آنچه از کتاب این مورخ مجهول الهویه هم اکنون وجود دارد، صورت نهایی کتابی است که دو دهه پس از تاریخ تألیف کتاب ارائه شده است.
نخستین جنگ صلیبی، نخستین جنگ از سری جنگ های صلیبی بود که برای بازپس گیری سرزمین مقدس روی داد و به وسیلهٔ پاپ اوربان دوم در جریان شورای کلرمونت، در سال ۱۰۹۵ م، اعلان شد. [ ۱] [ ۲] پس از آنکه بسیاری از مناطق تحت کنترل بیزانس در آناتولی به دست ترکان سلجوقی تسخیر شد، پاپ درخواست کرد اردویی نظامی برای یاری امپراتوری بیزانس گسیل شود. نتیجهٔ اردوکشیِ اشرافِ بلندپایهٔ فرانسوی — که با نام جنگ صلیبی شاهزادگان شناخته می شود — منجر به تسخیر دوبارهٔ آناتولی و حتی سرزمین مقدس ( شام ) شد که از ابتدای سدهٔ هفتم میلادی و در زمان گسترش اسلام به دست مسلمانان افتاده بود. سرزمین مقدس در ژوئیهٔ ۱۰۹۹ م، در جریان بازپس گیری اورشلیم به دست صلیبیون افتاد و پادشاهی اورشلیم در آن برپا شد. [ ۳]

گستا فرانکوروم (شارتری). گِشتا فِرانکاروم اِهِروزالِم پریگرینانتیوم[ ن ۲] که با نام کوتاه شدهٔ گِشْتا یا چِسْتا فِرانْکاروم ( به لاتین: Gesta Francorum؛ به انگلیسی: A history of the expedition to Jerusalem؛ به فارسی: تاریخ سفر فرانک ها به اورشلیم ) ، نیز شناخته می شود، رویدادنامه ای تاریخی ست به زبان لاتین که در باب نخستین جنگ صلیبی که در سه مرحله ( در سال های ۱۱۰۱، ۱۱۰۶ و ۱۱۲۴ تا ۱۱۲۷ میلادی ) توسط فوشیه شارتری، کشیش و وقایع نگار و از شرکت کنندگانِ جنگ اول صلیبی، نوشته شده است. وی کشیش، وقایع نگار و از شرکت کنندگان در نخستین جنگ صلیبی بوده است که پس از حضور در مجمع کلرمون، به همراه استفان بلوایی در اکتبر ۱۰۹۶ عازم شرق شد و پس از مدتی مبدل به کشیش مخصوص بالدوین بویونی شد و تا زمان مرگش در شرق و اورشلیم ماند. وی حاصل مشاهدات خود را در کتابی حجیم با عنوان گشتا فرانکاروم یا سفر فرانک ها به اورشلیم در سه مرحله به نگارش درآورد که این اثر در مکتب تاریخ نگاری اروپایی جنگ های صلیبی، اثری جامع و معتبر به شمار می رود. این کتاب برای نخستین بار به کوشش هنریش هاگنمیر منتشر و همچنین این کتاب توسط فرانسیس ریتا ریان برای نخستین بار به طور کامل به زبان انگلیسی ترجمه شد.
این کتاب مشتمل بر زمینه های وقوع جنگ صلیبی اول و تاریخ وقایع آن از آغاز و پیامدهای آن در سرزمین های آن سوی دریا تا ۱۱۲۷ و در سه بخش مفصل است. فوشیه در بخش نخست به ذکر حوادث و وقایع از مجمع کلرمون و آغاز جنگ صلیبی تا وفات گادفری بوین می پردازد. بخش دوم این اثر مشتمل بر گزارش سلطنت بالدوین یکم و اقدامات وی تا زمان مرگش در ۱۱۱۸ است و بخش سوم نیز حاوی روی کار آمدن بالدوین دوم در سال ۱۱۱۸ و اقدامات وی تا زمان مرگ فوشیه شارتری در اورشلیم است.
گشتا که به معنای رویداد یا رخداد است، به صورت رویدادنامه به شیوهٔ تاریخ نگاری کلاسیک اروپایی نوشته شده است. این کتاب دارای ویژگی هایی است که از آن جمله می توان به جامعیت و معتبر بودن اخبار ذکر شده در آن، صداقت و درستی نویسنده، استناد به آثار مؤلف گمنام گشتا و ریمون آگیلی، استناد به مطالب انجیل و دیگر کتاب های مقدس، استفاده از اشعار منظوم ( قطعات منظوم ) اجتماعی، مذهبی دینی و حماسی، شرح وقوع حوادث طبیعی، نظیر زلزله های مهیب و خسوف و کسوف و …، استفاده اسرارآمیز از تاریخ ها و زمان های طالع بینانه و نجومی و … اشاره کرد. در مورد این اثر برعکس کتاب گشتا، نظرات و تحلیل های زیادی وجود ندارد که می توان به استیون رانسیمان اشاره کرد در اثر خود، تاریخ جنگ های صلیبی، در مورد این کتاب نظر داده است. وی معتقد است فوشیه شارتری از داناترین و قابل اعتمادترین وقایع نگاران لاتین است که با وجود وفاداری شدیدش به بالدوین یکم، وقایع را همواره با دیده ای واقع بینانه و بدون تعصب و جانبداری بررسی کرده است.