گزنفن. [ گ ِ زِ ن ُ ف ُ ] ( اِخ ) گزنفون. از مورخان و علمای اخلاق بزرگ یونان قدیم است که نزدیک آتن در حدود 445 ق. م. تولد یافت ودر حدود 335 ق. م. درگذشت. گزنفون در جوانی شاگرد سقراط بود و در سال 401 ق. م. با دوست خود پروکسنس خدمت کورش صغیر پسر داریوش دوم پادشاه ایران را پذیرفته به یاری وی با اردشیر دوم بجنگید و چون کوروش در محل کوناکزا شکست یافته مقتول شد و سپاهیان وی پراکنده شدند، ده هزار تن از سپاهیان اسپارتا را که به یاری کورش به ایران آمده بودند از طریق آسیای صغیر به یونان بازگردانید. تفصیل این بازگشت را در کتاب گرانبهایی موسوم به «بازگشت ده هزار نفر» مفصلاً نگاشته است. چندی بعد گزنفن با آرژیلس پادشاه اسپارتا دوستی گزید و با سپاهیان وی به جنگ هموطنان خویش شتافت و ازاین جهت آتنیان ورود به وطن را بر او ممنوع ساختند.گزنفون را کتب متعدد است که معروفترین آنها کتاب «بازگشت ده هزار نفر» و «تاریخ یونان » و «ملاحظاتی درباره حکومت اسپارتا و آتن » میباشد. ( تاریخ تمدن قدیم تألیف فوستل دکولانژ ). رجوع به کزنفن و کزنفون شود.
