گردنه مورتیرولو

گردنه مورتیرولو گردنهای کوهستانی در بخش ایتالیایی آلپ است. این گردنه به نام گردنه فوپا نیز شناخته می شود و ماتزو دی والتلینا ( استان سوندریو ) را به وال کامونیکا ( استان برشا ) متصل می کند. مسیر ماتزو دی والتلینا به گردنه یکی از خواستنی ترین سربالایی های دوچرخه سواری جاده حرفه ای است و بارها در رقابت مرحله ای جیرو دیتالیا به کار رفته است.
می توان از چهار مسیر به بالای گردنه رسید. مشهورترین مسیر از ماتزو دی والتلینا آغاز می شود و دو مسیر دیگر تنها دو بار در جیرو دیتالیا گنجانده شده اند.
• از ماتزو دی والتلینا: سربالایی واقعی تا قله در ماتزو دی والتلینا آغاز می شود و در مسیر ۱۲٫۴ کیلومتری خود دارای شیب متوسط ۱۰٫۵٪ ( ۱۳۰۰ متر افزایش ارتفاع ) است. شیب بیشینه به ۱۸٪ می رسد. [ ۱]
• از گروزیو: سربالایی واقعی در گروزیو آغاز می شود و مسیر ۱۴٫۸ کیلومتری را با شیب متوسط ۸٫۳٪ ( ۱۲۲۲ متر افزایش ارتفاع ) طی می کند. [ ۲]
• از ادولو: سربالایی واقعی در ادولو آغاز می شود و مسیر ۱۷٫۲ کیومتری آن دارای شیب متوسط ۶٫۷٪ ( ۱۱۵۳ متر افزایش ارتفاع ) است. [ ۳]
• از تووو دی سانت آگاتا: سربالایی واقعی در تووو آغاز می شود. طول آن ۱۱٫۴ کیلومتر با شیب متوسط ۱۰٫۵٪ ( ۱۱۹۴ متر افزایش ارتفاع ) است. [ ۴]
گردنه مورتیرولو بارها در جیرو دیتالیا گنجانده شده است و معمولاً سربالایی آخر یا ماقبل آخر مرحله است. نخستین بار این گردنه در مرحله پانزدهم جیرو دیتالیای ۱۹۹۰ بین موربنیو و آپریکا پیموده شد و آغاز آن در ادولو بود. پرشیب بودن سرپایینی و حوادثی که در آن اتفاق افتاد برگزار کنندگان را بر آن داشت که در سال های بعد آغاز سربالایی را به ماتزو منتقل کنند.
از زمان مرگ مارکو پانتانی در سال ۲۰۰۴ در مراحلی از جیرو که از مورتیرولو عبور می کنند، جایزه ویژه ای برای نخستین کسی که به قله سربالایی برسد اهدا می شود. انجمن رکابزنان حرفه ای ایتالیا در سال ۲۰۰۶ یادبودی برای پانتانی در کیلومتر هشت جاده ای که از ماتزو آغاز می شود برپا کرد. [ ۵]