گذرنامه

گُذَرنامه یا پاسپورت ( به فرانسوی: Passeport ) یکی از مدارک شناسایی رسمی است که از سوی دولت ها برای شهروندانشان صادر می شود. با این مدرک دولت مربوطه از دیگر دولت ها اجازه می خواهد تا به شهروندان مربوطه اجازهٔ گذر یا ورود به خاک آن کشورها را بدهند. به اجازه ای که به این منظور از دیگر دولت ها گرفته می شود، روادید یا ویزا گفته می شود.
در قدیم به گذرنامه «تَذکَرهٔ مُرور» گفته می شد.
گذرنامه از یک سو مجوز خروج فردی است که دارای تابعیت سیاست داخلی آن کشور است و از سوی دیگر، تضمین کنندهٔ امنیت و حقوق مسافر در قلمرو دیگر کشورها به معنی پذیرش آن از سوی کشور مبدأ است. این موضوع، تابع قدرت سیاسی و بین المللی کشور صادرکنندهٔ گذرنامه است.
اگر کشوری بخواهد می تواند به فرد بدون گذرنامه نیز اجازهٔ ورود به آن کشور یا مسافرت با شرکت هواپیمایی دولتی آن کشور را بدهد. [ ۱]
بر پایهٔ مادهٔ ۱ قانون گذرنامه مصوب ۱۰ اسفند ۱۳۵۰، گذرنامه سندی است که از طرف مقامات دارای صلاحیت مذکور در این قانون برای مسافرت اتباع ایران به خارج یا اقامت در خارج از کشور یا مسافرت از خارج به ایران داده می شود. [ ۲]
یکی از نخستین اشاره ها به کاغذهایی که به عنوان گذرنامه مورد استفاده قرار می گرفته است در سال ۴۵۰ پیش از میلاد و در کتاب نحمیا ( از مجموعهٔ عهد عتیق یا تنخ ) آمده است. نحمیا از یهودیان شناخته شده که در کاخ شوش مباشر اردشیر یکم هخامنشی بود، برای سفر به یهودیه از اردشیر یکم نامه ای دریافت می کند تا تضمینی برای به سلامت عبور کردن از اراضی تحت سلطهٔ دیگر فرمانروایان باشد. [ ۳]
گذرنامه به معنای امروزی آن، در اواخر سدهٔ ۱۹ میلادی رایج شد. کشورهایی مانند امپراتوری بریتانیا برای آسان سازی سفر اتباع خود در سراسر قلمرو خود، گذرنامه ای ایجاد کردند که تنها یک برگ داشت و به معنی اجازهٔ فرد برای عبور از مرز شد. [ ۳]
تا پیش از جنگ جهانی اول، گذرنامه ها عکس دار نبودند و پس از پایان جنگ، گذرنامهٔ عکس دار، الزامی شد. در نخستین روزهای اجباری شدن گذرنامهٔ عکس دار، درخواست کنندگان می توانستند عکس دلخواه خود و حتی عکس دسته جمعی یا خانوادگی را برای گذرنامه انتخاب کنند. [ ۴]
در ایالات متحدهٔ آمریکا اگر وزن دارندهٔ گذرنامه به مقدار زیادی اضافه یا کم شود، یا جراحی پلاستیک روی صورت انجام شود یا خال کوبی یا سوراخ کاری بدن یا سوراخ کاری بینی روی صورت انجام یا برداشته شود باید گذرنامهٔ تازه گرفته شود. از نزدیک به ۳۲۵ میلیون تَن جمعیت آمریکا تنها ۱۲۰ میلیون تَن گذرنامه دارند. [ ۴] از ژوئن ۲۰۱۹ ارائهٔ آدرس شبکه های اجتماعی برای دریافت روادید آمریکا الزامی شد. [ ۵]

گذرنامه (passport)
سندی که حکومت هر کشور صادر می کند و به دارندۀ آن اجازه می دهد که به خارج سفر کند و تضمین می کند که دولت از وی حمایت خواهد کرد. برخی از کشورها کسانی که قصد دیدار از آن کشور را دارند موظّف می کنند تا روادید یا تأییدیۀ ویژه ای بگیرند. دولت های عضو جامعۀ اروپا (اتحادیۀ اروپای کنونی) از ۱۹۷۸ شروع به صدور گذرنامۀ مشترک کردند.