گجستک ابالیش

دانشنامه آزاد فارسی

گَجَسْتک اَبالیش
(یا: گجستگ ایالیش) رساله ای کوچک به زبان فارسی میانه (پهلوی) در شرح مناظره ای در حضور مأمون خلیفۀ عباسی ( ۱۹۸ ـ ۲۱۸ ق). این مناظره میان فردی سابقاًزردشتی به نام عبدالله از اهالی استخر، که برحسب سنت نام او را ابالیش می خوانند و پیش از آن دَی اُهرمَزْد (Day Ohrmazd) نام داشته است، با آذرفَرنبغ فرخزادان، موبدان موبد فارس و پیشوای زردشتیان در قرن ۳ق، انجام شده است. احتمالاً صورت صحیح نام ابالیش عبدالله است که تسمیۀ نو مسلمانان بدان معمول بوده و گجستگ لقبی به معنای «ملعون» است که باید پس از گرویدن او به اسلام، به سبب برگشتن وی از دین زردشتی، به او داده شده باشد. در این رساله ابالیش هفت پرسش را مطرح کرده و آذرفرنبغ به آن ها پاسخ داده است. این پرسش ها مربوط به اصول عقاید زردشتی مانند ثنویت (پرسش های ۴، ۵، ۶) و بستن کُستی (پرسش ۷) است. بنابر روایت این رساله، پاسخ های آذرفرنبغ مورد پسند خلیفه قرار می گیرد و ابالیش از دربار رانده می شود. زمان تألیف رسالۀ گجستگ ابالیش و تدوین کنندۀ آن معلوم نیست اما قطعاً به دست مولفی زردشتی نوشته شده است. این رساله به زبان فارسی ترجمه شده است (هدایت ۱۳۳۲).

پیشنهاد کاربران

ابالیس:ابلیس.
" گجستگ آبالیس":" ابلیس رانده شده. "
ماتیکان گُجَستَک اَبالیش یا به زبان امروزین، کتاب عبداللیث ملعون کتاب نایاب و نفیسی است از نسک های به جامانده از روزگاران کهن و به خط و زبان پارسی میانه ( پهلوی ) است که پس از روزگار ساسانیان و در سده های نخستین چیرگی عرب بر ایران نگاشته شده است.
...
[مشاهده متن کامل]

نویسنده این کتاب نایاب آذرفَرَنبَغِ پسر فرخزاد است. آذرفَرَنبَغِ فرخ زادان که خود موبدی زرتشتی بود، جز این کتاب، نویسنده کتاب سترگ دینکرت و نسکی با نام روایات آذرفَرَنبَغِ فرخ زادان نیز می باشد.
در زمان خلافت مأمون عباسی، یکی از مردمان شهرستان استخر به نام دین هرمزد که ظاهرا با توجه به نامیدن او در کتاب با فرنام و لقب زندیق، بایستی پیشتر پیرو آیین مانوی بوده باشد، با همه گیر شدن اسلام مسلمان می شود و نام خود را به عبداللیث دگرگون می کند. با توجه به این که مأمون علاقه به برگزاری مناظره و مباحثه بین مکاتب و مذاهب گوناگون را داشته است، در حضور بزرگان مسلمان و مسیحی و یهودی و زرتشتی و مانوی وخرم دین و …، مناظره ای بین موبد آذرفرنبغ فرخزادان زرتشتی و گجستک ابالیش ( عبداللیث ) که مانوی مذهب بوده و اینک مسلمان است و با قوانین آیین زرتشتی کمابیش آشناست، برگزار می شود و در پایان آذرفرنبغ با پاسخ دادن به پرسش های ابالیش، پیروز این ناورد می شود.
این کتاب نایاب و ارزنده را ابراهیم میرزای ناظر از زبان پهلوی به فارسی امروزین برگردان کرده است.
رضاضحاکی راحت. مدرس و دبیر تاریخ