گاوس، کارْل فریدْریش (۱۷۷۷ـ۱۸۵۵)(Gauss, Carl Friedrich)
گاوس، کارْل فریدْریش
ریاضی دان آلمانی. به سبب دستاوردهای متنوع در فیزیک، به ویژه در الکترومغناطیس، شهرت دارد. در کالج به تحصیل زبان های باستانی پرداخت، اما در ۱۷سالگی به ریاضیات علاقه مند شد و در حل مسئلۀ کلاسیک ترسیم هفت ضلعی منتظم با استفاده از پرگار و خط کش کوشید. او ثابت کرد که حل این مسئله ناممکن است و راه هایی نیز برای ترسیم شکل هایی با ۱۷، ۲۵۷، و ۶۵۵۳۷ ضلع نشان داد. همچنین، اثبات کرد که ترسیم چندضلعی با خط کش و پرگار، وقتی تعداد اضلاع چندضلعی فرد باشد، فقط در صورتی ممکن است که تعداد اضلاع چندضلعی عدد اولی از رشتۀ ۳، ۵، ۱۷، ۲۵۷، و ۶۵۵۳۷ یا مضربی از دو یا چندتا از این اعداد باشد. درپی این کشف، از تحصیل زبان های باستانی دست کشید و به ریاضیات روآورد. از ۱۷۹۵ تا ۱۷۹۸، در دانشگاه گوتینگن به تحصیل پرداخت. در رسالۀ دکتری خود اثبات کرد که هر معادلۀ جبری دست کم یک ریشه یا جواب دارد. این قضیه که قرن ها ریاضی دانان را به چالش کشاند، هنوز هم قضیۀ بنیادی جبر نامیده می شود. کتابش دربارۀ نظریۀ اعداد، با عنوان تفحص در حساب (۱۸۰۱)، اثری کلاسیک در حوزۀ ریاضیات است. گاوس بعدها به اخترشناسی روآورد. اخترواره ای کم نور با نام سِرِس در ۱۸۰۱ کشف شده بود و از آن جا که اخترشناسان آن را سیاره می پنداشتند، با علاقۀ فراوان به رصد آن پرداختند تا از دید پنهان شد. گاوس براساس مشاهدات اولیه مکان دقیق آن را محاسبه کرد، به قسمی که اخترشناسان توانستند به آسانی آن را پیدا کنند. او روش جدیدی هم برای محاسبۀ مدارهای اجرام سماوی یافت. گاوس در ۱۸۰۷ به استادی ریاضیات و مدیریت رصدخانۀ گوتینگن منصوب شد و هر دو سِمت را تا زمان مرگ خود حفظ کرد. اگرچه دستاوردهای ارزشمندی در اخترشناسی نظری و عملی داشت، کار اصلی اش در ریاضیات و فیزیک ریاضی بود. در نظریۀ اعداد، قضیۀ مهم اعداد اول را تعریف کرد. او برای نخستین بار هندسۀ غیراقلیدسی را پایه گذاری کرد، اما نتوانست یافته های مهم خود را منتشر کند، زیرا از جاروجنجال پرهیز داشت. در نظریۀ احتمالات، روش مهم کمترین مربعات و قوانین بنیادی توزیع احتمال را پی ریزی کرد. نمودار احتمال بهنجار هنوز هم منحنی گاوس نامیده می شود. گاوس به بررسی های ژئودتیک پرداخت و ریاضیات را در ژئودزی به کار گرفت. او، با ویلهلم ادوارد وبر، تحقیقات گسترده ای در زمینۀ مغناطیس صورت داد. کاربرد ریاضیات در مغناطیس و الکتریسیته از مهم ترین کارهای اوست. واحد اندازه گیری شدت میدان مغناطیسی را امروزه به نام او گاوس می خوانند. گاوس در اپتیک، به ویژه در زمینۀ عدسی ها، نیز تحقیق می کرد و تقریباً هیچ حوزه ای در ریاضیات یا فیزیک ریاضی نیست که گاوس به سراغ آن نرفته باشد.
گاوس، کارْل فریدْریش
ریاضی دان آلمانی. به سبب دستاوردهای متنوع در فیزیک، به ویژه در الکترومغناطیس، شهرت دارد. در کالج به تحصیل زبان های باستانی پرداخت، اما در ۱۷سالگی به ریاضیات علاقه مند شد و در حل مسئلۀ کلاسیک ترسیم هفت ضلعی منتظم با استفاده از پرگار و خط کش کوشید. او ثابت کرد که حل این مسئله ناممکن است و راه هایی نیز برای ترسیم شکل هایی با ۱۷، ۲۵۷، و ۶۵۵۳۷ ضلع نشان داد. همچنین، اثبات کرد که ترسیم چندضلعی با خط کش و پرگار، وقتی تعداد اضلاع چندضلعی فرد باشد، فقط در صورتی ممکن است که تعداد اضلاع چندضلعی عدد اولی از رشتۀ ۳، ۵، ۱۷، ۲۵۷، و ۶۵۵۳۷ یا مضربی از دو یا چندتا از این اعداد باشد. درپی این کشف، از تحصیل زبان های باستانی دست کشید و به ریاضیات روآورد. از ۱۷۹۵ تا ۱۷۹۸، در دانشگاه گوتینگن به تحصیل پرداخت. در رسالۀ دکتری خود اثبات کرد که هر معادلۀ جبری دست کم یک ریشه یا جواب دارد. این قضیه که قرن ها ریاضی دانان را به چالش کشاند، هنوز هم قضیۀ بنیادی جبر نامیده می شود. کتابش دربارۀ نظریۀ اعداد، با عنوان تفحص در حساب (۱۸۰۱)، اثری کلاسیک در حوزۀ ریاضیات است. گاوس بعدها به اخترشناسی روآورد. اخترواره ای کم نور با نام سِرِس در ۱۸۰۱ کشف شده بود و از آن جا که اخترشناسان آن را سیاره می پنداشتند، با علاقۀ فراوان به رصد آن پرداختند تا از دید پنهان شد. گاوس براساس مشاهدات اولیه مکان دقیق آن را محاسبه کرد، به قسمی که اخترشناسان توانستند به آسانی آن را پیدا کنند. او روش جدیدی هم برای محاسبۀ مدارهای اجرام سماوی یافت. گاوس در ۱۸۰۷ به استادی ریاضیات و مدیریت رصدخانۀ گوتینگن منصوب شد و هر دو سِمت را تا زمان مرگ خود حفظ کرد. اگرچه دستاوردهای ارزشمندی در اخترشناسی نظری و عملی داشت، کار اصلی اش در ریاضیات و فیزیک ریاضی بود. در نظریۀ اعداد، قضیۀ مهم اعداد اول را تعریف کرد. او برای نخستین بار هندسۀ غیراقلیدسی را پایه گذاری کرد، اما نتوانست یافته های مهم خود را منتشر کند، زیرا از جاروجنجال پرهیز داشت. در نظریۀ احتمالات، روش مهم کمترین مربعات و قوانین بنیادی توزیع احتمال را پی ریزی کرد. نمودار احتمال بهنجار هنوز هم منحنی گاوس نامیده می شود. گاوس به بررسی های ژئودتیک پرداخت و ریاضیات را در ژئودزی به کار گرفت. او، با ویلهلم ادوارد وبر، تحقیقات گسترده ای در زمینۀ مغناطیس صورت داد. کاربرد ریاضیات در مغناطیس و الکتریسیته از مهم ترین کارهای اوست. واحد اندازه گیری شدت میدان مغناطیسی را امروزه به نام او گاوس می خوانند. گاوس در اپتیک، به ویژه در زمینۀ عدسی ها، نیز تحقیق می کرد و تقریباً هیچ حوزه ای در ریاضیات یا فیزیک ریاضی نیست که گاوس به سراغ آن نرفته باشد.
wikijoo: گاوس،_کارل_فریدریش_(۱۷۷۷ـ۱۸۵۵)