گاه شماری هندو

گاه شماری هندی اصطلاحی است که به سامانه های گاه شماری رایج در هند گفته می شود که دیرینگی آن ها به هزار سال پیش از میلاد می رسد. این تقویم ها قمری بوده و سال را به ۱۲ چرخهٔ کامل ماه تقسیم می کند. این تقویم ها همگی از یک مفهوم مشترک برای شمارش زمان استفاده می کنند اما تفاوت شان از نظر تأکید بر روی ماه یا خورشید و نام ماه ها است و اینکه سال با چه ماهی آغاز شود. [ ۱] از آن جایی که سال قمری ۳۵۴ روز می شود که ۱۱ روز از سال خورشیدی که ۳۶۵ روز است کم تر دارد، در ازای هر سه یا دو سال، یک ماه به تقویم اضافه می شود تا این اختلاف تا حدی جبران شود. [ ۲] از میان تقویمهای هندی ویکرم سموت در بخش های شمالی و مرکزی هند از همه معروف تر است. از دیگر تقویم های معروف هندی، تقویم تامیلی در تامیل و گاه شماری بنگالی در بنگال است که همه آن ها بر پایه چرخه ماه هستند. سال نوی آن ها در بهار آغاز می شود. از تقویم هایی که بر پایه چرخه خورشید است، تقویم مالایالم است که در کرالا استفاده می شود.
از تقویم های مهم شبه قاره هند است که اکبرشاه آن را رسمیت بخشید. برای از بین بردن آشفتگی و تسهیل کار مردم این کار را انجام داد و بعدها دچار تغییراتی شد. از تقویم های اخیر و جدید سرزمین هندوستان تقویم الهی است که نشانه ای از نفوذ گستردهٔ فرهنگ ایرانی در سرزمین هند می باشد که اکبر شاه بابری در سال ۹۹۲ هجری شمسی فرمان داد تا در سراسر شبه جزیزهٔ هند تقویم الهی تقویم رسمی شود بنا به ادعای اکبر شاه این فرمان برای یکنواخت کردن تقویم در شبه جزیرهٔ هند و تسهیل در کار مردم بوده است. پیش از تقویم الهی تقویم های هجری، اسکندری و یزدگردی در این کشور رواج داشت و باعث بی نظمی و آشفتگی از لحاظ تقویم، تعیین و شناسایی زمان و مواقیب پیش آمده بود. از مضمون فرمان اکبر شاه آشکار است که این تقویم در میان ایرانیان، زرتشتیان مهاجر مقیم هند یا مسلمانان خود این سرزمین اهمیت بسیار داشته است. بعد از مرگ اکبر شاه تقویم او ادامه پیدا نکرد و مورد توجه عموم قرار نگرفت. منجّمین برای اینکه مبدأ و سرآغاز آن متّکی به واقعهٔ بزرگی باشد آن را ۳۲ سال عقب کشیدند. مبدأ این تقویم نوروز ۹۶۳ هجری است که با تاجگذاری اکبر شاه آغاز می شود. نامگذاری این تقویم به تقویم الهی به دستور اکبر شاه بوده است، زیرا خود را اکبر نعم الهی و اعظم آلای نامتناهی می خواند. [ ۳]