گامتوژنز یا گامت زایی یا کامه زایی ( به انگلیسی: Gametogenesis ) فرآیندی زیستی است که طی آن، پیش ساز دیپلوئید یا هاپلوئید تحت تقسیم سلولی و تمایز قرار می گیرند تا گامت های هاپلوئید بالغ را تشکیل دهند. بسته به چرخهٔ زندگی زیستی جاندار، روش های گامتوژنز متفاوت است. برای مثال، گیاهان از طریق میتوز در اندام گامتوفیت خود، گامت تولید می کنند. گامتوفیت ها پس از میوز، از هاگ های هاپلوئید، رشد می کنند. وجود یک فاز چندسلولی و هاپلوئید در چرخهٔ زندگی بین میوز و گامتوژنز، تناوب نسل ها نامیده می شود.
... [مشاهده متن کامل]
جانوران مستقیماً از طریق میوز از سلول های مادری دیپلوئید در اندام هایی به نام غدد جنسی ( بیضه در نر و تخمدان در ماده ) گامت تولید می کنند. در رشد سلول های زایای پستانداران، گامت های دوشکلی جنسی در طی رشد اولیهٔ پستانداران به سلول های زایای اولیه از سلول های پرتوان تمایز می یابند. نرها و ماده های گونه ای که تولیدمثل جنسی می کنند، اشکال مختلفی از گامتوژنز دارند:
• اسپرماتوژنز ( مرد )
• اووژنز ( مؤنث )
تا پیش از تبدیل شدن به گامتوگونیا، رشد جنینی گامت ها در نر و ماده یکسان است.
گامتوگونیا معمولاً به عنوان مرحلهٔ اولیهٔ گامتوژنز دیده می شود. با این حال، گامتوگونیا خود جانشین سلول های زایای اولیه ( PGCs ) از آندودرم پشتی کیسه زرده هستند که در امتداد رودهٔ عقبی به سمت پشته گناد مهاجرت می کنند. آن ها با میتوز تکثیر می شوند و پس از رسیدن به برجستگی گناد، در اواخر مرحله جنینی، گامتوگونیا نامیده می شوند. هنگامی که سلول های زایا به گامتوگونیا تبدیل شدند، دیگر بین نر و ماده یکسان نیستند.
از گامتوگونیا، گامت های نر و ماده به طور متفاوت رشد می کنند - نرها توسط اسپرماتوژنز و ماده ها توسط اووژنز. با این حال، طبق قرارداد، الگوی زیر برای هر دو مشترک است:
گامتوژنز در شرایط آزمایشگاهی ( IVG ) تکنیک توسعهٔ گامت های تولیدشده در شرایط آزمایشگاهی است، به عنوان مثال، «تولید تخمک و اسپرم از سلول های بنیادی پرتوان در یک ظرف کشت. » این تکنیک در حال حاضر در موش ها قابل انجام است و احتمالاً در آینده در انسان ها و نخستی های غیرانسان نیز موفقیت خواهد داشت.
قارچ ها، جلبک ها و گیاهان ابتدایی ساختارهای هاپلوئیدی با نام گامتانژیا را تشکیل می دهند که گامت ها از طریق میتوز تولید می شوند. در برخی از قارچ ها، مانند قارچ های یوغی، گامتانژیا تک سلولی هستند که در انتهای هیف ها قرار دارند و با ترکیب شدن در زیگوت به عنوان گامت عمل می کنند. به طور معمول، گامتانژیا ساختارهای چندسلولی هستند که به اندام های نر و ماده متمایز می شوند:
... [مشاهده متن کامل]
جانوران مستقیماً از طریق میوز از سلول های مادری دیپلوئید در اندام هایی به نام غدد جنسی ( بیضه در نر و تخمدان در ماده ) گامت تولید می کنند. در رشد سلول های زایای پستانداران، گامت های دوشکلی جنسی در طی رشد اولیهٔ پستانداران به سلول های زایای اولیه از سلول های پرتوان تمایز می یابند. نرها و ماده های گونه ای که تولیدمثل جنسی می کنند، اشکال مختلفی از گامتوژنز دارند:
• اسپرماتوژنز ( مرد )
• اووژنز ( مؤنث )
تا پیش از تبدیل شدن به گامتوگونیا، رشد جنینی گامت ها در نر و ماده یکسان است.
گامتوگونیا معمولاً به عنوان مرحلهٔ اولیهٔ گامتوژنز دیده می شود. با این حال، گامتوگونیا خود جانشین سلول های زایای اولیه ( PGCs ) از آندودرم پشتی کیسه زرده هستند که در امتداد رودهٔ عقبی به سمت پشته گناد مهاجرت می کنند. آن ها با میتوز تکثیر می شوند و پس از رسیدن به برجستگی گناد، در اواخر مرحله جنینی، گامتوگونیا نامیده می شوند. هنگامی که سلول های زایا به گامتوگونیا تبدیل شدند، دیگر بین نر و ماده یکسان نیستند.
از گامتوگونیا، گامت های نر و ماده به طور متفاوت رشد می کنند - نرها توسط اسپرماتوژنز و ماده ها توسط اووژنز. با این حال، طبق قرارداد، الگوی زیر برای هر دو مشترک است:
گامتوژنز در شرایط آزمایشگاهی ( IVG ) تکنیک توسعهٔ گامت های تولیدشده در شرایط آزمایشگاهی است، به عنوان مثال، «تولید تخمک و اسپرم از سلول های بنیادی پرتوان در یک ظرف کشت. » این تکنیک در حال حاضر در موش ها قابل انجام است و احتمالاً در آینده در انسان ها و نخستی های غیرانسان نیز موفقیت خواهد داشت.
قارچ ها، جلبک ها و گیاهان ابتدایی ساختارهای هاپلوئیدی با نام گامتانژیا را تشکیل می دهند که گامت ها از طریق میتوز تولید می شوند. در برخی از قارچ ها، مانند قارچ های یوغی، گامتانژیا تک سلولی هستند که در انتهای هیف ها قرار دارند و با ترکیب شدن در زیگوت به عنوان گامت عمل می کنند. به طور معمول، گامتانژیا ساختارهای چندسلولی هستند که به اندام های نر و ماده متمایز می شوند:
