گالریوس. [ ل ِ ] ( اِخ ) یکی از امپراطوران روم درداچیا یعنی رومانیا تولد یافته و در ابتدای حال ، مرد چوپانی بود بعداً به سربازی پرداخت. در سایه ابراز جسارت و شجاعت به درجه فرماندهی لشکر نایل گشت ، وامپراتور دیوکلسین وی را به پسرخواندگی و دامادی خویش پذیرفت. ( 292 م. ) وی را پس از کنستانس کلر به جانشینی منصوب کرده اند و بسنه 296 م. به لشکرکشی بر علیه نرسی شاه ایران مأمورگردید ولی ابتدا مغلوب و در وهله ثانی غالب شد و شاه را به مصالحه مجبور ساخت و بسال 305 م. به همدستی کنستاس به تهدید دیوکلسین و ماکسیمیان پرداخت و دولت را به چنگ انداخت و متعاقباً رفیقش کنستاس به جهان دیگر شتافت ، کریوس قسطنطین پسر این یکی را به ظاهر شریک قرار داد و این شریک از یک نام خشک و خالی قیصری بیش نبود پس وی به نام اوگوست امپراطوری خود را اعلان نمود، در خلال این احوال ماکسانس نامی در ایتالیا اعلان سلطنت کرد، گالریوس به طرف او لشکرکشی نمود ولی کاری پیش نبرد و مغلوب گشت به قصبه ساردیکا از داچیا پناه برد و بسال 311 م. از یک زخم درگذشت وی بغض و عداوت شدیدی نسبت به نصارا داشت ، سابقاً دیوکلسین را به تعقیب آنان تحریض مینمود و در زمان خویش هم به پیروان این کیش فشار وارد میساخت. ( قاموس الاعلام ).
فرهنگ فارسی
امپراطور روم ( و. داچیا ( داسی ) - جل. ۳٠۶ - ف . ۳۱۱ م . ) . وی در آغاز چوپانی و سپس مشغول سربازی و بر اثر ابراز شجاعت بفرماندهی لشکر نایل گشت . امپراتور دیوکلسین او را به پسر خواندگی و دامادی خویش پذیرفت ( ۲۹۲ م. ) در سال ۲۹۶ مامور جنگ با نرسی پادشاه ایران شد و در آغاز مغلوب گردید ولی در مرحله دوم غالب آمد و شاه را بمصالحه مجبور ساخت . در سال ۳٠۵ بهمدستی کنستانس بتهدید دیو کلسن و ماکسیمیان پرداخت و دولت را بچنگ آورد و درین اثنا کنستانس هم درگذشت و پسر او قسطنطین بظاهر شریک او گردید ولی این شرکت از نامی خشک و خالی تجاوز نمیکرد . پس گالریوس بنام اغسطس ( اگوستوس ) امپراتوری خود را اعلان کرد . درین اثنا ماکسانس نامی در ایتالیا اعلام سلطنت کرد گالریوس بسوی او لشکر کشید و کاری از پیش نبرد و مغلوب گشت و بقصبه ساردیکا ( داچیا ) پناه برد و بر اثر زخمی در گذشت . وی نسبت به مسیحیان عداوتی شدید داشت .
