کیهان شناسی دینی

کیهان شناسی دینی یا شناسی اساطیری ( به انگلیسی: Religious cosmology ) روشِ توضیحِ منشا، تاریخچه و تکامل گیتی بر اساسِ اسطوره شناسی دینیِ یک سنت خاص است.
جهانِ اسرائیل باستان از یک زمین دیسک مانند و تختِ شناور در آب ساخته شده بود که آسمان و بهشت در بالا و دنیای مردگان در زیرِ آن قرار داشتند. [ ۳] در دورهٔ هلنی ( پس از BCE c. 330 ) یهودیان شروع به قبول ایدهٔ یونانیان کردند که می تواند مکانی برای مجازاتِ کردارِ بد و نیز لذتِ زندگی پس از مرگ در آسمان ها وجود داشته باشد. [ ۴]
در اسطوره های ایرانی جهان هستی به چهار دوره سه هزار ساله تقسیم می شود. در سه هزار سال اول که دوره اصلی است، همه چیز در حال سکون و آرامش و جهان غیر مرئی است. این جهان به دو بخش تقسیم می شود. یک دنیای زیبا و اهورایی و یک دنیای اهریمنی و تاریک. اهورامزدا از وجود اهریمن آگاه است، اما اهریمن که در قعر تاریکی است، از وجود اهورامزدا بی اطلاع است. در سه هزار سال میانه که با خواب اهریمن آغاز می شود، اهورامزدا با استفاده از این فرصت دست به کار ساختن شش پیش نمونه جهان هستی یعنی آسمان، آب، زمین، گیاه، چهارپایان و بالاخره انسان می شود. در این دوره همچنین هفت اَمشاسپَند ( هفت جلوه مینوی ) زاده می شوند. این فرشتگان مقرب عبارتند از:
• سپِنتَه مَینیو یا روح نیکوکار.
• وهُومَنَه ( بهمن ) یا اندیشه نیک.
• اَشَه ( اردیبهشت ) یا راستی.
• خشثرَه وَیریَه ( شهریور ) حکمرانی خوب.
• اَرمَیتی ( اسپندارمذ ) اخلاص.
• هَوروَتات ( خرداد ) کمال
• اَمِرُتات ( امرداد ) یا بی مرگی.
زرتشت در آغازِ دورهٔ چهارم به دنیا می آید. [ ۵]
اسلام می آموزد که خدا جهان را و از جمله زمین و انسان را به وجود آورده است. والاترین هدف، تجسم جهان به عنوان کتابِ نمادها برای مراقبه و تفکر جهتِ تعالی معنوی است یا به عنوان یک زندان که از آن روح انسان برای رسیدن به آزادی واقعی در یک سفر روحانی به سوی خدا می گریزد. [ ۶]
در بوداگرایی، جهان وابسته به کردار ( کارما ) ساکنان آن است.
کیهان شناسی جاینی loka یا جهان را به عنوانِ یک نهاد غیر مخلوق و موجودی از بی نهایت و بدون آغاز و پایان در نظر می گیرد. [ ۷]