کیزوواتنا ( انگلیسی: Kizzuwatna ) نام یک پادشاهی باستانی آناتولی در هزاره دوم قبل از میلاد است. این شهر در ارتفاعات جنوب شرقی آناتولی، در نزدیکی خلیج اسکندرون، در ترکیه امروزی قرار داشت. کوه های توروس و رود جیهان آن را احاطه کرده بود. مرکز پادشاهی شهر کومانی و واقع در ارتفاعات بود. در دوران بعد، همان منطقه به کیلیکیه معروف شد.
این کشور دارای منابع ارزشمندی مانند معادن نقره در کوه های توروس بود. دامنه کوهستانی آن هنوز هم تا حدودی پوشیده از جنگل است. باران های سالیانه زمستانی کشاورزی را در این منطقه بسیار زود ممکن کرد. در دشت های پایین رودخانه جیهان، زمین های کشاورزی غنی وجود داشت.
چندین گروه قومی با هم در پادشاهی کیزوواتنا زندگی می کردند. هوری ها حداقل از آغاز هزاره دوم قبل از میلاد در این منطقه ساکن بودند. گسترش هیتی ها در اوایل دوره پادشاهی قدیم ( در زمان هاتوسیلی اول و مورسیلی اول ) احتمالاً هیتی ها و لووی ها را به جنوب شرقی آناتولی می آورد. زبان لووی بخشی از گروه زبان های هند و اروپایی بود که پیوندهای نزدیکی با زبان هیتی داشت. هم هیتی های محلی و هم لووی ها احتمالاً پس از تضعیف پادشاهی قدیمی هیتی ها در تشکیل کیزوواتنا مستقل مشارکت داشتند. نام کیزوواتنا احتمالاً اقتباسی لووی از هیتی *kez - udne «کشوری در این سوی ( کوه ها ) » است، در حالی که نام ایسپوتاهسو قطعاً هیتی است و نه لووی. فرهنگ هوری در کیزوواتنا پس از ورود به حوزه نفوذ پادشاهی هوریان میتانی که درجات مختلفی از خویشاوندی با آنها داشتند، برجسته تر شد. پودوهپا، ملکه پادشاه هیتی هاتوسیلی سوم، از کیزوواتنا، جایی که در آن یک کشیش بود، آمد. مجموعه ای از متون مذهبی به نام آیین های کیزوواتنا در هاتوسا کشف شده است.
سارگون پادشاه اکد ادعا کرد که در قرن ۲۳ قبل از میلاد به کوه های توروس ( کوه های نقره ای ) رسیده است. با این حال، باستان شناسی هنوز هیچ گونه نفوذ تمدن اکدی را در این منطقه تأیید نکرده است. مسیرهای تجاری از آشور به کاروم در ارتفاعات آناتولی در اوایل هزاره دوم قبل از میلاد از کیزوواتنا می گذشت. پادشاهان کیزوواتنا در هزاره دوم قبل از میلاد تماس مکرری با هیتی ها در شمال داشتند. در جنگ قدرتی که بین هیتی ها و پادشاهی هوریان میتانی به وجود آمد، کیزوواتنا به دلیل موقعیت مکانی خود به یک شریک استراتژیک تبدیل شد. ایسپوتاهسو با تلپینو پادشاه هیتی ها پیمانی بست. کیزوواتنا از زمان سلطنت شوناشورا اول تا پادشاه هیتی، آرنوواندا اول، متحد میتانی شد که بر کشور مسلط شدند و آن را به یک پادشاهی تابع تبدیل کرد. زمین بسیار ناهموار و نامطلوب کوه های تارسوس این احتمال را ایجاد کرد که کیزووانتاها برای باقی ماندن در موقعیت برجسته در میان همسایگان هوری زبان و لووی زبان خود، شرایط مساعدی را درخواست کردند و متعاقباً به آنها اعطا شده باشد. کیزوواتنا در طول سلطنت سوپیلولیوما اول شورش کرد اما به مدت ۲۰۰ سال در امپراتوری هیتی ماند. در نبرد معروف کادش ( حدود ۱۲۷۴ قبل از میلاد ) ، کیزوواتنا برای پادشاه هیتی نیروهایی را تأمین کرد. این منطقه به داشتن سوارکاران چیره دست، که برخی از اولین ها در نواحی جنوب منطقه قفقاز بودند معروف بود، و مردمان آن اسب هایی را تهیه کردند که بعداً موجب استفاده تهاجمی تر از ارابه توسط هیتی ها نسبت به رقبای مصری و آشوری را داد. مردمان این سرزمین، متخصص معدن و آهنگر بودند. آن ها اولین کسی بود که «آهن سیاه» را که به نظر می رسد آهنی با منشأ شهاب سنگی است، در سلاح هایی مانند گرز، شمشیر و کلاهک برای نیزه استفاده کرد.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاین کشور دارای منابع ارزشمندی مانند معادن نقره در کوه های توروس بود. دامنه کوهستانی آن هنوز هم تا حدودی پوشیده از جنگل است. باران های سالیانه زمستانی کشاورزی را در این منطقه بسیار زود ممکن کرد. در دشت های پایین رودخانه جیهان، زمین های کشاورزی غنی وجود داشت.
چندین گروه قومی با هم در پادشاهی کیزوواتنا زندگی می کردند. هوری ها حداقل از آغاز هزاره دوم قبل از میلاد در این منطقه ساکن بودند. گسترش هیتی ها در اوایل دوره پادشاهی قدیم ( در زمان هاتوسیلی اول و مورسیلی اول ) احتمالاً هیتی ها و لووی ها را به جنوب شرقی آناتولی می آورد. زبان لووی بخشی از گروه زبان های هند و اروپایی بود که پیوندهای نزدیکی با زبان هیتی داشت. هم هیتی های محلی و هم لووی ها احتمالاً پس از تضعیف پادشاهی قدیمی هیتی ها در تشکیل کیزوواتنا مستقل مشارکت داشتند. نام کیزوواتنا احتمالاً اقتباسی لووی از هیتی *kez - udne «کشوری در این سوی ( کوه ها ) » است، در حالی که نام ایسپوتاهسو قطعاً هیتی است و نه لووی. فرهنگ هوری در کیزوواتنا پس از ورود به حوزه نفوذ پادشاهی هوریان میتانی که درجات مختلفی از خویشاوندی با آنها داشتند، برجسته تر شد. پودوهپا، ملکه پادشاه هیتی هاتوسیلی سوم، از کیزوواتنا، جایی که در آن یک کشیش بود، آمد. مجموعه ای از متون مذهبی به نام آیین های کیزوواتنا در هاتوسا کشف شده است.
سارگون پادشاه اکد ادعا کرد که در قرن ۲۳ قبل از میلاد به کوه های توروس ( کوه های نقره ای ) رسیده است. با این حال، باستان شناسی هنوز هیچ گونه نفوذ تمدن اکدی را در این منطقه تأیید نکرده است. مسیرهای تجاری از آشور به کاروم در ارتفاعات آناتولی در اوایل هزاره دوم قبل از میلاد از کیزوواتنا می گذشت. پادشاهان کیزوواتنا در هزاره دوم قبل از میلاد تماس مکرری با هیتی ها در شمال داشتند. در جنگ قدرتی که بین هیتی ها و پادشاهی هوریان میتانی به وجود آمد، کیزوواتنا به دلیل موقعیت مکانی خود به یک شریک استراتژیک تبدیل شد. ایسپوتاهسو با تلپینو پادشاه هیتی ها پیمانی بست. کیزوواتنا از زمان سلطنت شوناشورا اول تا پادشاه هیتی، آرنوواندا اول، متحد میتانی شد که بر کشور مسلط شدند و آن را به یک پادشاهی تابع تبدیل کرد. زمین بسیار ناهموار و نامطلوب کوه های تارسوس این احتمال را ایجاد کرد که کیزووانتاها برای باقی ماندن در موقعیت برجسته در میان همسایگان هوری زبان و لووی زبان خود، شرایط مساعدی را درخواست کردند و متعاقباً به آنها اعطا شده باشد. کیزوواتنا در طول سلطنت سوپیلولیوما اول شورش کرد اما به مدت ۲۰۰ سال در امپراتوری هیتی ماند. در نبرد معروف کادش ( حدود ۱۲۷۴ قبل از میلاد ) ، کیزوواتنا برای پادشاه هیتی نیروهایی را تأمین کرد. این منطقه به داشتن سوارکاران چیره دست، که برخی از اولین ها در نواحی جنوب منطقه قفقاز بودند معروف بود، و مردمان آن اسب هایی را تهیه کردند که بعداً موجب استفاده تهاجمی تر از ارابه توسط هیتی ها نسبت به رقبای مصری و آشوری را داد. مردمان این سرزمین، متخصص معدن و آهنگر بودند. آن ها اولین کسی بود که «آهن سیاه» را که به نظر می رسد آهنی با منشأ شهاب سنگی است، در سلاح هایی مانند گرز، شمشیر و کلاهک برای نیزه استفاده کرد.
wiki: کیزوواتنا