کوه زیبد در جنوب دهستان زیبَد بخش کاخک گناباد در استان خراسان رضوی و در شمال دهستان برون شهرستان فردوس در استان خراسان جنوبی قرار دارد.
کوه زیبد کوهی است که بر اساس شاهنامه فردوسی و منابع تاریخی، جنگ دوازده رخ در آن جا روی داده است. در کتاب هایی از جمله تاریخ جهانگشای، طبقات ناصری، نزهةالقلوب و فتوح البلدان بدان اشاره شده است.
... [مشاهده متن کامل]
کوه زیبد یکی از قله های مرتفع رشته کوه سیاه کوه یا قُهستان است. قهستان رشته کوهی است که از بجستان تا بیرجند ادامه دارد. ارتفاع قله ۲۵۵۷ متر از سطح دریا، و ۴۳۱ متر بالاتر از تپه های اطراف است. عرض در پایه ۵٫۵ کیلومتر است. بالاترین نقطه در مجاورت کوه زیبد ۲۷۷۵ متر از سطح دریا است که در ۱۷٫۷ کیلومتری جنوب شرقی زیبد است و سیاه کوه نام دارد. این کوه در دهستان زیبد قرار دارد و درصوفه، محوطه قلعه شهاب، کلاته ختومه و کلاته عزیز در تنگل زیبَد و دامنه آن واقع شده است.
قله کوه زیبد را تیر ماهی می گویند. گفته شده این نام منسوب است به ماهوی، مرزبان مرو، که دستور قتل یزدگرد سوم را داده است و بدین منظور نیز، ترخان را عازم زیبد نموده است تا یزدگرد سوم را که عازم مرو بود اسیر کند یا به قتل برسانند. نامیده شدن به زیبد نیز به دلیل وجود دهستان تاریخی زیبد در دامنهٔ شمالی این کوهستان است.
از این کوه در شاهنامه فردوسی با نام کوه زیبد و کوه گنابد یاد شده است. این رشته کوه در منطقه گناباد با نام زیبد و براکو معروف است اما در فردوس به آن سیاه کوه نیز می گویند.
وضعیت اقلیمی دامنه کوه زیبد، سرد کوهستانی است. میانگین سالانه دما در منطقه ۱۷ درجه سانتی گراد است. گرم ترین ماه، تیر ماه است که میانگین دمای ۳۰ درجه سانتی گراد است، و سردترین، دی ماه است با ۱ درجه سانتی گراد.
میانگین میزان بارش سالانه ۲۱۱ میلی متر است. با میانگین ۵۸ میلی متر، اسفند پُر باران ترین ماه است، و ماه خشک و بی آب تیر ماه است با ۱ میلی متر باران.
تمامی منطقه کوه زیبد جزو مناطق حفاظت شده ملی است و گونه های متعددی از حیوانات در آن زندگی می کنند. در دامنه های این کوه، گیاهانی مانند شاه تره، زیره، ریواس، خار انگبین، انجیر کوهی، تاقوک و شیب می روید و حیواناتی مانند لاک پشت، آهو و بز کوهی از آن ها تغذیه می کنند.
در شاهنامه به این کوه کوه گنابد ( یا کنابد ) نیز گفته شده است. بر اساس شاهنامه فردوسی و منابع تاریخی جنگ دوازده رخ در آنجا روی داده است. در کتاب هایی از جمله تاریخ جهانگشای، طبقات ناصری، نزهة القلوب و فتوح البلدان و کتاب جغرافیای گناباد سلطان حسین تابنده نیز به آن اشاره شده است. در شاهنامه فردوسی در جنگ دوازده رخ در وصف لشکر ایران و لشکر توران ۱۱ بار نام زیبد و ۱۲ بار نام گنابد آمده است. در بعضی نسخه ها کنابد و در بعضی گنابد آمده است، ولی درست آن گنابد هست زیرا در نسخ قدیمی، «گ» را به صورت ک می نوشته اند:
کوه زیبد کوهی است که بر اساس شاهنامه فردوسی و منابع تاریخی، جنگ دوازده رخ در آن جا روی داده است. در کتاب هایی از جمله تاریخ جهانگشای، طبقات ناصری، نزهةالقلوب و فتوح البلدان بدان اشاره شده است.
... [مشاهده متن کامل]
کوه زیبد یکی از قله های مرتفع رشته کوه سیاه کوه یا قُهستان است. قهستان رشته کوهی است که از بجستان تا بیرجند ادامه دارد. ارتفاع قله ۲۵۵۷ متر از سطح دریا، و ۴۳۱ متر بالاتر از تپه های اطراف است. عرض در پایه ۵٫۵ کیلومتر است. بالاترین نقطه در مجاورت کوه زیبد ۲۷۷۵ متر از سطح دریا است که در ۱۷٫۷ کیلومتری جنوب شرقی زیبد است و سیاه کوه نام دارد. این کوه در دهستان زیبد قرار دارد و درصوفه، محوطه قلعه شهاب، کلاته ختومه و کلاته عزیز در تنگل زیبَد و دامنه آن واقع شده است.
قله کوه زیبد را تیر ماهی می گویند. گفته شده این نام منسوب است به ماهوی، مرزبان مرو، که دستور قتل یزدگرد سوم را داده است و بدین منظور نیز، ترخان را عازم زیبد نموده است تا یزدگرد سوم را که عازم مرو بود اسیر کند یا به قتل برسانند. نامیده شدن به زیبد نیز به دلیل وجود دهستان تاریخی زیبد در دامنهٔ شمالی این کوهستان است.
از این کوه در شاهنامه فردوسی با نام کوه زیبد و کوه گنابد یاد شده است. این رشته کوه در منطقه گناباد با نام زیبد و براکو معروف است اما در فردوس به آن سیاه کوه نیز می گویند.
وضعیت اقلیمی دامنه کوه زیبد، سرد کوهستانی است. میانگین سالانه دما در منطقه ۱۷ درجه سانتی گراد است. گرم ترین ماه، تیر ماه است که میانگین دمای ۳۰ درجه سانتی گراد است، و سردترین، دی ماه است با ۱ درجه سانتی گراد.
میانگین میزان بارش سالانه ۲۱۱ میلی متر است. با میانگین ۵۸ میلی متر، اسفند پُر باران ترین ماه است، و ماه خشک و بی آب تیر ماه است با ۱ میلی متر باران.
تمامی منطقه کوه زیبد جزو مناطق حفاظت شده ملی است و گونه های متعددی از حیوانات در آن زندگی می کنند. در دامنه های این کوه، گیاهانی مانند شاه تره، زیره، ریواس، خار انگبین، انجیر کوهی، تاقوک و شیب می روید و حیواناتی مانند لاک پشت، آهو و بز کوهی از آن ها تغذیه می کنند.
در شاهنامه به این کوه کوه گنابد ( یا کنابد ) نیز گفته شده است. بر اساس شاهنامه فردوسی و منابع تاریخی جنگ دوازده رخ در آنجا روی داده است. در کتاب هایی از جمله تاریخ جهانگشای، طبقات ناصری، نزهة القلوب و فتوح البلدان و کتاب جغرافیای گناباد سلطان حسین تابنده نیز به آن اشاره شده است. در شاهنامه فردوسی در جنگ دوازده رخ در وصف لشکر ایران و لشکر توران ۱۱ بار نام زیبد و ۱۲ بار نام گنابد آمده است. در بعضی نسخه ها کنابد و در بعضی گنابد آمده است، ولی درست آن گنابد هست زیرا در نسخ قدیمی، «گ» را به صورت ک می نوشته اند:
