کومانْچی (Comanche)
تعدادی از مردان تعدادی از مردان قبیلۀ سرخ پوست امریکایی که اسب را به سرخ پوستان دشت ها شناساند و اکنون در غرب اکلاهما به سر می برند و حدود ۱۳,۳۰۰ نفرند (۱۹۹۰). زبان آنان به شاخۀ
شوشونی از خانوادۀ زبان اوتو ـ آزتک تعلق دارد که به زبان میانجی بیشتر منطقه تبدیل شده است. کومانچی ها در دوازده دستۀ مستقل زندگی می کردند که فاقد گروه های نظامی، اصل و نسب، طایفه و دولت های قبیله ای شبیه سایر سرخ پوستان دشت نشین بودند. آنان چادرنشین و جنگجو بودند، به اسپانیایی ها و
آپاچی ها حمله می کردند. برای رفع نیاز خود، بوفالو شکار می کردند. این افراد در گسترش کلیسای بومی امریکایی در دهۀ ۱۸۸۰ عامل مؤثری بودند. امروز آنان در زمین های شخصی در اکلاهما و همچنین در چهار منطقۀ متعلق به سرخ پوستان زندگی می کنند. کومانچی ها، کیوواها، و کیووا ـ آپاچی به عنوان شرکتی تجاری، معروف به کمیتۀ تجاری کیووا ـ کومانچی ـ آپاچی سازماندهی شده اند که منافع قبیله را اداره می کنند. بسیاری از کومانچی ها به پرورش گاو اشتغال دارند و بقیه به شهرها کوچ کرده اند. افراد این قبیله که شاخه ای از قبیلۀ شوشون به شمار می روند، شکارچیانی بودند که در منطقۀ کوه های راکی وایومینگ زندگی می کردند. در سال های ۱۶۰۰ به سمت شرق، رود پلت، مهاجرت کردند و در آن جا از نخستین قبایل سرخ پوست و همچنین از معدود قبایلی تبدیل شدند که به پرورش اسب پرداختند. در سال های ۱۷۰۰، قبایل
شاین و
سو آنان را به جنوب، کانزاس، اکلاهما، و تکزاس، سوق دادند و آن جا، آنان حمله به آپاچی ها و شهرک های اسپانیایی را تا ایالت چیئوائوا، واقع در مکزیک، آغاز کردند. در اوایل قرن نوزدهم که مهاجران سفیدپوست وارد سرزمین کومانچی ها شدند، خصومت بین دوطرف آغاز شد. در ۱۸۴۰، تکزاسی ها گروهی ده نفره از بزرگان کومانچی را که در همایش صلح شرکت کرده بودند کشتند، و بدین ترتیب دستیابی به پیمان صلح غیرممکن شد. در قرن ۱۹، بخش جنوبی در قرارگاهی در سرزمین سرخ پوستان ساکن شدند. شاخۀ شمالی مقاومت کرد و در ۱۸۶۴
کیت کارسون حملۀ ناموفق نیروهای امریکایی به آنان را رهبری کرد. در ۱۸۶۵، کومانچی ها و متحدان آنان، کیووا، با دولت امریکا پیمان بستند و بیشتر زمین های خود را در غرب اکلاهما واگذار کردند. چون دولت امریکا به شرایط صلح عمل نکرد، نبردها از سر گرفته شدند. در ۱۸۶۷ قبیله های کومانچی، کیووا، و کیووا ـ آپاچی در مدیسین لاج کریک، واقع در کانزاس، پیمان صلح امضا کردند و ساکن قرارگاهی در سرزمین سرخ پوستان شدند. با ادامۀ پیشروی سفیدپوستان به سرزمین آنان، نبردهای دیگری هم روی داد و سرانجام در دهۀ ۱۸۸۰ آخرین دسته ها نیز تسلیم شدند. قرارگاه ها در ۱۹۱۶ به افراد اختصاص یافت.
