کوشک خیابان

کوشْک، خیابان
حد فاصل خیابان های سعدی و فردوسی در تهران. خیابانی قدیمی است و با یک انحنا به خیابان منوچهری می پیوندد. اشراف و رجالی چون حسن پیرنیا (مشیرالدوله)، نیرالملک، هدایت قلی خان اعتضاد الملک، پدر صادق هدایت، حاج حسین امین الضرب، عدل الملک دادگر، ارباب جمشید، ارباب کیخسرو، و شاهرخ زرتشتی در آن جا باغ و عمارت داشتند. صادق هدایت در خانۀ پدری در این خیابان به دنیا آمد. این خیابان در نقشۀ سال ۱۳۰۹ق از تهران، نامی نداشت و در دورۀ رضاشاه پهلوی به دلیل یکی از بناهای مجلل و رفیع و کاخ مانند آن، خیابان کوشک نام گرفت. به سبب وجود خانۀ هدایت قلی خان هدایت در آن، خیابان هدایت نیز نامیده می شد. بسیاری از آن خانه ها به شکل اصلی یا با تغییراتی هنوز باقی اند، ازجمله خانۀ پیرنیا، نبش کوچۀ مهنا، خانۀ هدایت قلی خان اعتضاد الملک که به مهد کودک صادقیه متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران تبدیل شده است، و خانه امین الضرب در انتهای خیابان ارباب جمشید، که ادارۀ مرکزی شرکت سیمان تهران است. در جنب ادارۀ مرکزی سیمان، خانۀ هوشنگ ابتهاج (ه. ا. سایه) بود که تا مهاجرتش به آلمان در آن جا زندگی می کرد. چند دستگاه از باغ ها و عمارت های ارباب جمشید نیز در این خیابان باقی است. اتحادیۀ صنف خیاطان تهران و ساختمان شرکت های حمل ونقل در خیابان ارباب جمشید که کوشک را به منوچهری می رساند، احتمالاً بازمانده های خانه های ارباب جمشید است. در کوچه ای به نام کلوب (خسرو زمانی کنونی) بین خیابان های کوشک و فردوسی، زمانی کلوب انگلیسی ها قرار داشت که هنوز آثاری از ساختمان آن باقی است. اولین کارخانۀ آبجوسازی تهران در خیابان کوشک تأسیس شد. سفارت دانمارک در تقاطع کوشک و لاله زار واقع بود که اکنون خانۀ سفیر این کشور است. دو هتل قدیمی به نام های فردوسی، در کوچۀ بهداشت، و کاروان در خیابان کوشک قرار دارند. در دهۀ ۱۳۲۰ش، انجمن یا اتحادیۀ خبرنگاران در خیابان ارباب کیخسرو مابین کوشک و منوچهری تشکیل شد که احتمالاً کوچۀ خبرنگاران امروزی است. خیابان کوشک، کوچه های تنگ تودرتو دارد که بیشتر آن ها حد فاصل کوشک و منوچهری هستند، ازجمله کوچه دکتر آقاجان و کوچۀ همسایه ها.