کنسرت اروپا

کنسرت اروپا به توافق و هماهنگی ابرقدرتهای اروپایی یعنی کشورهای روسیه، اتریش، پروس و بریتانیا گفته می شود. هدف از کنسرت حفظ تمامیت ارضی کشورها و پایداری توازن قدرت در اروپا بود و این حق و مسئولیت را به قدرتهای بزرگ میداد تا با اعمال قدرت و نظر جمعی خود در امورداخلی سایر کشورها و نیز واکنش دادن به اقدامات جاه طلبانه قدرتهای دیگر اهداف مذکور را عملی سازند.
مفهوم کنسرت اروپا برای اولین بار پس از شکست ناپلئون و حضور نمایندگان کشورهای اروپایی در پی کنگره وین ( ۱۸۱۵–۱۸۱۴ ) مطرح شد و تا زمان جنگ جهانی اول نیز در تعیین قواعد و معاهده های بین المللی و مرزبندی کشورهای اروپا و جهان نقش ایفا کرد. [ ۱]
کنگره وین مهم ترین گردهمایی نمایندگان قدرت های اروپایی پس از پیمان وستفالی بود. فاتحان جنگ های ناپلئونی با توافق در این کنگره نظم جدیدی را برقرار کرده و به آن مشروعیت و قدرت اجرا دادند.
اهمیت کنگره وین در این بود که نظمی که به تصویب رساند بر پایه دو اصل بود:
• پنج قطب قدرت که از پیمان وستفالی در ۱۶۴۸ تا پایان جنگ های هفت ساله در ۱۷۶۳ شکل گرفته بودند.
• موازنه قوا که به عنوان یک اصل گریزناپذیر پذیرفته شده بود.
مورخ فرانسوی ژاک دروز علل تشکیل کنگره وین را خستگی اروپا از جنگ و نیاز فوری به صلح پس از یک ربع قرن آشفتگی و زورگویی ذکر می کند. شالوده نظمی که در کنگره وین پی ریزی شد کار لرد کاسلری، وزیر خارجه بریتانیا و مترنیخ، وزیر خارجه اتریش بود که به گفته کیسینجر اولی آن را طرح کرد و دومی به آن مشروعیت بخشید. [ ۲]
این کنسرت به منظور تطبیق نظام موازنهٔ قوا و جلوگیری از جاه طلبی های ناپلئونی در اروپای قرن نوزدهم پی ریزی گردید. اهداف اصلی این اتحاد، وحدت تمامی دولت ها، زیر رهبری کشورهای بزرگ اروپایی، مشروعیت بخشیدن به پادشاهی، تنظیم امور مختلف اروپا و سرکوب مخالفینی بود که از انقلاب فرانسه الهام می گرفتند. [ ۳]
با این وجود عملا بنا به دلایلی ( از جمله شیوه ی تصمیم گیری در این کنفرانس ها که بر پایه ی اتفاق آرا بود و معمولا منجر به شکست کنفرانس میشد ) به اهداف خود برسند و بین سال های 1818 تا 1822 تنها 4 کنفرانس تشکیل شد که به شرح زیر میباشند  : 1 - کنفرانس آکس لاشاپل 2 - تروپو 3 - لیناخ 4 - ورونا
مهم ترین ویژگی کنسرت اروپا انحصار قدرت در دست کشورهایی بود که کشورهای ضعیف را در اتحاد خود راه نداده و برای نخستین بار از لقب «قدرت های بزرگ» برای خود بهره جستند. بدین معنی که این کشورها حقوق و امتیازهای بیش تری برای خود در عرصهٔ اروپا قائل شدند و مسئولیت حفظ نظم بین المللی و اصطلاحاً «پلیس جهان» بودن را بر عهده گرفتند. سیستم کنسرت اروپا که بر پایه برتری کشورهای قدرت مند استوار بود، پس از آن به عنوان مدلی برای رکن اجرایی سازمان های بین المللی به ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد استفاده قرار گرفت. چنان که در حال حاضر قدرت های بزرگ از امتیازاتی هم چون حق وتو در شورای امنیت برخوردار هستند. [ ۴]