کنترل موتور

کنترل جنبشی یا کنترل موتور ( به انگلیسی: Motor control ) بحث حرکت و مجموعه عواملی است که در فرایند کنترل حرکت نقش دارند. نحوه انجام حرکات موجودات و عوامل مؤثر برآن، از طریق علم کنترل حرکت قابل مطالعه و بررسی است. به طورکلی، حرکات مفاصل به صورت رفلکسی یا ارادی، از طریق عضلات اسکلتی صورت می گیرد، عضلاتی که خود تحت فرمان و کنترل سیستم عصبی ( Nervous System ) هستند. آشنایی با آناتومی و فیزیولوژی حرکت، درک بهتری از علم کنترل حرکت به ما می دهد. امروزه آگاهی و شناخت علم کنترل حرکت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یادگیری و کنترل موتور یکی از گرایش های رشته رفتار حرکتی و زیر مجموعه علوم ورزشی[ پیوند مرده] است.
حرکت ( Movement ) و کنترل موتور ( Motor Control ) امور مهمی در زندگی موجودات به ویژه انسان است و عوامل مختلفی در این فرایند نقش دارند. سیستم عصبی مرکزی ( CNS ) که شامل مغز و نخاع است، مهم ترین عامل کنترل حرکت است. تشکیلات مغزی سیستم عصبی مرکزی، فعالیت های سیستم نخاعی را کنترل می کنند. البته سیستم نخاعی نیز از طریق ارسال پیام های حسی بی شماری که از محیط دریافت می کند، ساختارهای مغز را جهت انجام حرکت تحت تأثیر قرارمی دهد.
مهم ترین مراکز مغزی که بر فعالیت های نخاعی جهت کنترل حرکت ( به صورت مستقیم یا غیرمستقیم ) تأثیر می گذارند عبارتنداز:
• قشر مخ
• مخچه
• عقده های قاعده ای
• ساقه مغز
• سیستم لیمبیک
• تالاموس
• تشکیلات مشبک ساقه مغزی
اصولاً دو نوع کنترل موتور وجود دارد که عبارتنداز:
• کنترل محیطی
• کنترل مرکزی ( داخلی )
در کنترل محیطی نقش و اهمیت محرک ها، گیرنده ها و پیام های حسی مطرح است. گیرنده های وتری عضلات و دوک عضلانی، پیام های حسی مربوط به مفاصل بدن، دستگاه دهلیزی ( وستیبولار ) و… در فعالیت های حرکتی با همکاری دستگاه عصبی شرکت می کنند. پیام های حسی به نخاع و همچنین به سطوح بالاتر مراکز عصبی منتقل می شود و جهت انجام اعمال حرکتی به کار گرفته می شوند. همچنین حرکات ایجاد شده، خود فیدبکی برای دستگاه عصبی هستند که به صورت یک چرخه برای ایجاد حرکات بعدی دخالت می کنند.
در کنترل مرکزی نقش بخش های مختلفی از سیستم عصبی مرکزی به ویژه سه قسمت قشر مغز، مخچه و عقده های قاعده ای حایز اهمیت است. حرکات هماهنگ و پیچیده که مستلزم مهارت هستند از قشر مغز منشأ می گیرند. این نوع از اعمال حرکتی از طریق مدارهایی که بین قشر مغز، عقده های قاعده ای و مخچه وجود دارد انجام می شود.