( کمونیزم کمونیسم ) نظام و مکتبی اجتماعی و مخالف رژیم سرمایه داری است . این مسلک بر مالکیت اجتماعی وسایل و ابزار تولید همکاری و کمک متقابل رنجبران استوار است . نخستین مرحله کمونیسم جامعه سوسیالیسم است که زمینه اقتصادی صنعتی اجتماعی و اخلاقی ورود به مرحله کمونیسم را آماده میسازد . کمونیسم بشکل آرزو و آرمان از دوره های باستان ایجاد شده و نظام جامعه نخستین انسانی بشکل کمونیسم ابتدایی که آنرا [ اجتماع ابتدایی بشر ] مینامند اداره میشد . در اجتماع ابتدایی ابزار ساده در مالکیت خصوصی نبوده و بهره کشی انسان از انسان پیدا نشده بود . در آن اجتماع گروههای چند تنی بطور دسته جمعی و مشترک با هم شکار می کردند و بجمع - آوری خوراک میپرداختند و در یک جا میزیستند . این اجتماع جای خود را به جامعه بردگی داد . تئوری کمونیسم از کتاب [ جمهوریت ] افلاطون [ اوتوپی ] توماس مورو [ سرزمین خورشید ] کامپانلا [ مجموعه قوانین طبیعت ] مورلی و کتاب [ انقلاب ] با بوف منشا گرفت . در قرن ۱۹ م . [ رابرت آون ] شکل کمونیستی بخصوصی در محیط کار خود بین کارگران بر قرار کرد . در تاریخ نیز کم و بیش پیشوایانی با نظریه کمابیش کمونیستی پیدا شده و خواسته اند تحول کمونیستی را حتی در اجتماع ملوک الطوایفی بوجود آورند که نمونه بارز آنرا بعنوان [ جنبش مزدک ] میتوان در دوره ساسانی دید . در دوران پیشرفت صنعت کمونیسم از شکل آرزو و آرمان بشکل علمی در آمد . کمونیسم علمی بعنوان نظریه وایدئولوژی آزادی طبقه کارگر و رنجبر از نظام اجتماعی سرمایه داری و ایجاد و استوار کردن اجتماع کمونیستی از سال ۴٠ قرن ۱۹ م . هنگامی که مبارزات طبقاتی بین کارگران و سرمایه داران در کشورهای اروپا در گرفت - بمیان آمد . مارکس وانگلز دو بنیانگذار نخستین سوسیالیسم و کمونیسم علمی هستند . آنان بهمکاری هم [ بیانیه حزب کمونیست ] را نشر دادند . کارل - مارکس در کتاب سرمایه وانگلز در کتابهای [ آنتی دورینگ ] [ سوسیالیسم آرمانی و سوسیالیسم علمی ] و دیگر کتابها و نوشته هایشان پایه های سوسیالیسم و کمونیسم علمی را ریختند . بنابراین مارکس وانگلز پایه گذاران و لنین تکامل دهنده آن در شرایط دوران امپریالیسم میباشند . سه رکن اساسی کمونیسم عبارتند از : ۱ - فلسفه ماتریالیسم . ۲ - اقتصاد . ۳ - جامعه شناسی . در فلسفه ماتریالیسم تکامل ماده و جهان مادی بحث میشود و تکامل آن مورد تحقیق قرار میگیرد. این قسمت از فلسفه ماتریالیسم به [ ماتریالیسم فلسفی ] موسوم است . تطبیق ماتریالیسم فلسفی را در جامعه [ ماتریالیسم تاریخی ] مینامند و هر دو را باهم [ ماتریالیسم دیالکتیک و ماتریالیسم تاریخی ] مخوانند زیرا منطق فلسفه ماتریالیستی مبتنی بر اصول دیالکتیک میباشد . مارکس در کتاب [ سرمایه ] کمونیسم را [ فرمانروایی حقیقی آزادی ] نامیده . شعار اساسی جامعه کمونیستی [ از هر کس باندازه استعدادش و بهر کس به اندازه احتیاجش ] میباشد . کمونیستها معتقدند که نظام سرمایه داری و امپریالیسم تغییر پیدا میکند و در مرحله اول جای آن را سوسیالیسم و در مرحله بعدی کمونیسم میگیرد. همگانی شدن کار تمرکز و مالکیت مشترک وسایل و ابزار تولید پایه های مادی و ضرری برقراری سوسیالیسم است و از لحاظ اداره امور دولتی دیکتاتوری پرولتاریا را در این مرحله ضروری و اجباری میدانند . پیروان این مسلک بر آنند که در مرحله کمونیسم همه گونه فرق و امتیازات طبقاتی افراد انسان از یکدیگر از جمله امتیاز در دانش امتیاز بین شهر و ده و یا دهقانان و کارگران و روشنفکران جامعه سوسیالیستی هم از بین می رود .
