کمربند چین خورده و راندهٔ زاگرس ( Zagros FTB ) یک کمربند طولانی حدوداً ۱٬۸۰۰ کیلومتری ( ۱٬۱۰۰ مایل ) از سنگ های پوسته ای تغییر شکل یافته است که در جبههٔ برخوردی بین صفحات عربستان و اوراسیا تشکیل شده است. این ناحیهٔ چین خورده، نشستگاه بزرگ ترین استان های نفتی جهان ( کرمانشاه، لرستان، ایلام، چهارمحال و بختیاری، کهکلویه و بویراحمد و خوزستان ) است، به طوری که در حدود ۴۹ درصد از ذخایر هیدروکربنی موجود در کمربند زاگرس و حدود ۷ درصد از کل ذخایر هیدروکربنی کل جهان را در خود جای داده است.
... [مشاهده متن کامل]
هم گرایی صفحهٔ عربستان و خرده قارهٔ ایران مرکزی، با چین خوردگی های فراوان و سامانه های گسلی همراه است و عارضه های زمین ساختی شاخصی را به وجود آورده است که نوار چین خورده - رانده زاگرس نامیده می شود. این نوار از کوه های تاروس در جنوب شرق ترکیه تا گسل میناب در شرق تنگه هرمز در جنوب ایران امتداد دارد.
مرز شمال شرقی نوار چین خورده - راندهٔ زاگرس بر گسل اصلی معکوس زاگرس و گسل اصلی عهد حاضر زاگرس منطبق است. این دو گسل کمربند چین خورده و رانده زاگرس را از پهنهٔ سنندج - سیرجان و ایران مرکزی جدا می کنند. گسل اصلی معکوس زاگرس دارای روند شمال غربی - جنوب شرقی است که از غرب ایران تا گسل میناب ادامه می یابد و گسل اصلی عهد حاضر زاگرس سامانه ای از گسل های امتدادلغز راست گرد است که عمدتاً موازی اما کاملاً متمایز از گسل اصلی معکوس زاگرس بوده و آن را در چندین محل قطع می کند. این گسل از نواحی مریوان در غرب ایران و نواحی مرزی ایران و عراق به سوی جنوب شرق امتداد یافته است.
به طور کلی سرزمینی از ایران که در غرب راندگی اصلی زاگرس قرار دارد را پهنه زاگرس می نامند که از سمت شرق به گسل میناب محدود می شود ولی در سمت غرب، ویژگی های این پهنه در کشورهای عربی ( به ویژه عراق، عربستان سعودی و سواحل جنوبی خلیج فارس ) نیز دیده می شود. پهنه زاگرس را می توان از دید زمین ریخت شناسی و زمین شناسی ساختاری به دو زیرپهنه راندگی ها و زاگرس چین خورده تقسیم کرد.
زیرپهنه راندگی ها با عرض ۱۰ تا ۶۰ کیلومتر به صورت نواری کم عرض است که بلندترین قسمت کوه های زاگرس را تشکیل می دهد و به همین دلیل به آن زاگرس مرتفع یا زاگرس بلند نیز گفته می شود. مرز شمال شرقی این زیرپهنه به راندگی اصلی زاگرس محدود شده و مرز جنوب غربی آن با یک راندگی مهم بسته می شود که از شمال کوه کینو و جنوب دهنگان و کوه سبزو می گذرد. مطالعه سنگ های این پهنه نشان می دهد که این بخش بر خلاف امروز در زمان مزوزوئیک تا اوایل سنوزوئیک، گودترین بخش حوضه رسوبی زاگرس بوده است.
... [مشاهده متن کامل]
هم گرایی صفحهٔ عربستان و خرده قارهٔ ایران مرکزی، با چین خوردگی های فراوان و سامانه های گسلی همراه است و عارضه های زمین ساختی شاخصی را به وجود آورده است که نوار چین خورده - رانده زاگرس نامیده می شود. این نوار از کوه های تاروس در جنوب شرق ترکیه تا گسل میناب در شرق تنگه هرمز در جنوب ایران امتداد دارد.
مرز شمال شرقی نوار چین خورده - راندهٔ زاگرس بر گسل اصلی معکوس زاگرس و گسل اصلی عهد حاضر زاگرس منطبق است. این دو گسل کمربند چین خورده و رانده زاگرس را از پهنهٔ سنندج - سیرجان و ایران مرکزی جدا می کنند. گسل اصلی معکوس زاگرس دارای روند شمال غربی - جنوب شرقی است که از غرب ایران تا گسل میناب ادامه می یابد و گسل اصلی عهد حاضر زاگرس سامانه ای از گسل های امتدادلغز راست گرد است که عمدتاً موازی اما کاملاً متمایز از گسل اصلی معکوس زاگرس بوده و آن را در چندین محل قطع می کند. این گسل از نواحی مریوان در غرب ایران و نواحی مرزی ایران و عراق به سوی جنوب شرق امتداد یافته است.
به طور کلی سرزمینی از ایران که در غرب راندگی اصلی زاگرس قرار دارد را پهنه زاگرس می نامند که از سمت شرق به گسل میناب محدود می شود ولی در سمت غرب، ویژگی های این پهنه در کشورهای عربی ( به ویژه عراق، عربستان سعودی و سواحل جنوبی خلیج فارس ) نیز دیده می شود. پهنه زاگرس را می توان از دید زمین ریخت شناسی و زمین شناسی ساختاری به دو زیرپهنه راندگی ها و زاگرس چین خورده تقسیم کرد.
زیرپهنه راندگی ها با عرض ۱۰ تا ۶۰ کیلومتر به صورت نواری کم عرض است که بلندترین قسمت کوه های زاگرس را تشکیل می دهد و به همین دلیل به آن زاگرس مرتفع یا زاگرس بلند نیز گفته می شود. مرز شمال شرقی این زیرپهنه به راندگی اصلی زاگرس محدود شده و مرز جنوب غربی آن با یک راندگی مهم بسته می شود که از شمال کوه کینو و جنوب دهنگان و کوه سبزو می گذرد. مطالعه سنگ های این پهنه نشان می دهد که این بخش بر خلاف امروز در زمان مزوزوئیک تا اوایل سنوزوئیک، گودترین بخش حوضه رسوبی زاگرس بوده است.
