کلیل


مترادف کلیل: افسر، تاج، دیهیم

لغت نامه دهخدا

کلیل. [ ک َ ] ( ع ص ) کند از زبان و شمشیر و بینایی و جز آن. ( منتهی الارب ) ( از اقرب الموارد ). کند و سست و مانده شده و خیره و گنگ. ( آنندراج ) ( غیاث ). کنداز شمشیر و جز آن. ( ناظم الاطباء ). مانده. کند ( زبان ، شمشیر ). ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) :
عزیز را چو ذلیل و جواد را چو بخیل
فصیح را چو کلیل و سفیه راچو فهیم.
سوزنی.
در ثنا و مدح تو ارباب نظم و نثر را
نی زبان گردد کلیل و نی شود خاطر بلید.
سوزنی.
گرچه گرمابه عریض است و طویل
زان تبش تنگ آیدت جان و کلیل.
مولوی.
- رجل کلیل الطرف ؛ کند بینایی. ( ناظم الاطباء ).
- رجل کلیل الظفر ؛ مرد سست و بددل ذلیل و خوار. ( منتهی الارب ). مرد فرومایه و خوار و ضعیف. ( ناظم الاطباء ).
- رجل کلیل اللسان ؛ مرد کندزبان. ( ناظم الاطباء ).
- سیف کلیل الحد ؛ شمشیر کند. ( ناظم الاطباء ).

کلیل. [ ک َ ] ( اِخ ) همان اقلید است. ( فارسنامه ناصری جزء دوم ص 170 ). به نقل سفرنامه ابن بطوطه و فارسنامه ناصری ، شهری بوده است در فارس : ثم سافرنا من اصفهان بقصد زیارة الشیخ مجدالدین بشیراز و بینهما مسیرة عشرة ایام فوصلنا الی بلدة کلیل [ بفتح الکاف ] و بینها و بین اصفهان مسیرة ثلاثه... ثم سرنا من کلیل و وصلنا الی قریة کبیرة تعرف بصوماء. ( ابن بطوطه ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا ). چاولی خانسالار ... چون به اول فارس که بلوک آباده و اقلید است رسیدند، امیر بلدچی را که حاکم بر کلیل و سرمه که در آن زمان دو شهر بوده بخواستند... ( فارسنامه ناصری ).

فرهنگ فارسی

( صفت ) ۱ - کند سست . ۲ - مانده شده

فرهنگ معین

(کَ ) [ ع . ] (ص . ) ۱ - کند، سست . ۲ - مانده شده .

فرهنگ عمید

۱. عاجز، درمانده.
۲. کُند، سست.

دانشنامه آزاد فارسی

کَلیل
به معنای کُند. از قوس های مشهور ایرانی. قوسی کم خیز و سه قسمتی، با شکلی متفاوت از سایر قوس ها. قوس کَلیل به صورت چفد و طاق، در معماری ایران کاربرد داشته است. مشهورترین انواع قوس کَلیل، کَلیل پارتی (مربوط به دورۀ اشکانی)، و کَلیل آذری است. قوس کَلیل به سبب خیز کم، برای پوشش طبقات زیرین مناسب است؛ چرا که انحنای تاقِ مبتنی بر این قوس، آن قدر زیاد نیست که مزاحم تسطیح کف طبقۀ بالا شود.

پیشنهاد کاربران

کلیل در لری همان کلید است
کلیل نام گیاهی است که غلاف دانه های آن شبیه لوبیا ولی کوچک تر است.
کلیل از کلاله گرفته شده است. کلاله در اصل به معنی احاطه می باشد. کلیل به معنی تاج می باشد و از این رو به تاج کلیل می گویند که سر را می پوشاند. و واژه کلاه نیز از آن گرفته شده است.
کلیل ؛ با کسره ک ، کلیج ؛قلیچ ، در گویش قدیم شهر بابک به انگشت کوچکی اطلاق می شده
[کوردی] به معنی کلید

بپرس