کلیات فخرالدین عراقی

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] کلیّات عراقى، اثر شیخ فخرالدین ابراهیم بن بزرجمهر بن عبدالغفار همدانى فراهانى و مشهور به عراقى از بزرگان تصوّف و شاعران بلند مرتبه ایران در قرن هفتم هجرى، این کتاب به کوشش استاد سعید نفیسى به چاپ رسیده است.
کتاب، شامل مقدّمه ى دیوان، قصاید، مقطعات، ترکیبات، ترجیعات، غزلیات، رباعیات، عشاق نامه یا ده نامه، لمعات و اصطلاحات صوفیه است که به کوشش استاد سعید نفیسى به زیور طبع آراسته شده است. روشى که عراقى در نظم عشاق نامه به کار برده و اساس را بر ده مثنوى عاشقانه و ده غزل گذاشته، پس از وى در میان شاعران متصوّف ایران کراراً رواج داشته است و از آن جمله اوحدى مراغى ده نامه اى بنام وجیهالدین شاه یوسف در سال 705ق به پایان رسانید و نظام الدین عبید زاکانى، عشاق نامه ى خود را در سال 754ق تمام کرد.
دیوان عراقى حدود پنج هزار بیت از قصیده و غزل و ترکیب و ترجیع و ترانه و قطعه و مثنوى دارد که به اهتمام مرحوم نفیسى در سال 1335ش به طبع رسیده است. عشّاق نامه ى عراقى ترکیبى است، از مثنوى و غزل و مجموعاً شامل 1063 بیت است و به «ده نامه» نیز معروف است که به نام شمس الدین محمد صاحب دیوان جوینى بین سال هاى 680-683ق و بر وزن حدیقه ى سنائى سروده و به او تقدیم نموده است. این منظومه شامل ده فصل و هر فصل مشتمل بر مثنوى و غزل درباره ى مبحثى از عرفان است و بعدها منشاء ایجاد منظومه هایى بنام «ده نامه» گردید. اثر معروف دیگرى که در کتاب آمده است، «لمعات» است که به ظن غالب در قونیه بعد از حضور در مجلس صدرالدین قونوى نگارش یافته؛ ولى شیوه ى نگارش آن بیشتر از «سوانح العشاق» احمد غزالى متأثر است. کتاب در بیان مراتب عشق است و مشتمل بر یک مقدمه و بیست و هشت لمعه است.
مجموعه ى حاضر شامل دیوان اشعار و لمعات عراقى است که به شرح و بررسى آنها مى پردازیم:
عراقى غزل عارفانه را بسیار لطیف و طرب انگیز و سوزناک سروده است و شعر او وجد و شور خاصّى دارد و در منتها درجه ى زیبایى غزل عارفانه است. بى شک، وى عارفى بود شعردوست و عاشق پیشه و جمال پرست. بعد از شیخ زکریا، مریدان و معتقدانِ خانقاه ملتانى، عراقى را به باد انتقاد دادند. عراقى از طعن و تشنیع مردم، دل برداشته ملتان را ترک گفت. از راه عمّان به سرزمین حجاز وارد شد به مکّه ى معظّمه رسیده و به طواف خانه ى خدا شرفیاب گردید. در آن وقت عراقى چند قصیده در جلال و جمالِ خانه کعبه سرود:
عراقى بعد از زیارتِ خانه ى خدا، به مدینه منوره رسید و هر شب کنار قبر مطهر پیامبر اکرم(ص) احیاء کرد و این پنج قصیده را انشاء نمود:

[ویکی نور] «کلیّات عراقی، به کوشش استاد سعید نفیسی»
کتاب، شامل مقدّمه ی دیوان، قصاید، مقطعات، ترکیبات، ترجیعات، غزلیات، رباعیات، عشاق نامه یا ده نامه، لمعات و اصطلاحات صوفیه است که به کوشش استاد سعید نفیسی به زیور طبع آراسته شده است. روشی که عراقی در نظم عشاق نامه به کار برده و اساس را بر ده مثنوی عاشقانه و ده غزل گذاشته، پس از وی در میان شاعران متصوّف ایران کراراً رواج داشته است و از آن جمله اوحدی مراغی ده نامه ای بنام وجیه الدین شاه یوسف در سال 705ق به پایان رسانید و نظام الدین عبید زاکانی، عشاق نامه ی خود را در سال 754ق تمام کرد.
دیوان عراقی حدود پنج هزار بیت از قصیده و غزل و ترکیب و ترجیع و ترانه و قطعه و مثنوی دارد که به اهتمام مرحوم نفیسی در سال 1335ش به طبع رسیده است. عشّاق نامه ی عراقی ترکیبی است، از مثنوی و غزل و مجموعاً شامل 1063 بیت است و به «ده نامه» نیز معروف است که به نام شمس الدین محمد صاحب دیوان جوینی بین سال های 680-683ق و بر وزن حدیقه ی سنائی سروده و به او تقدیم نموده است. این منظومه شامل ده فصل و هر فصل مشتمل بر مثنوی و غزل درباره ی مبحثی از عرفان است و بعدها منشاء ایجاد منظومه هایی بنام «ده نامه» گردید. اثر معروف دیگری که در کتاب آمده است، «لمعات» است که به ظن غالب در قونیه بعد از حضور در مجلس صدرالدین قونوی نگارش یافته؛ ولی شیوه ی نگارش آن بیشتر از «سوانح العشاق» احمد غزالی متأثر است. کتاب در بیان مراتب عشق است و مشتمل بر یک مقدمه و بیست و هشت لمعه است.
مجموعه ی حاضر شامل دیوان اشعار و لمعات عراقی است که به شرح و بررسی آنها می پردازیم:
عراقی غزل عارفانه را بسیار لطیف و طرب انگیز و سوزناک سروده است و شعر او وجد و شور خاصّی دارد و در منتها درجه ی زیبایی غزل عارفانه است. بی شک، وی عارفی بود شعردوست و عاشق پیشه و جمال پرست. بعد از شیخ زکریا، مریدان و معتقدانِ خانقاه ملتانی، عراقی را به باد انتقاد دادند. عراقی از طعن و تشنیع مردم، دل برداشته ملتان را ترک گفت. از راه عمّان به سرزمین حجاز وارد شد به مکّه ی معظّمه رسیده و به طواف خانه ی خدا شرفیاب گردید. در آن وقت عراقی چند قصیده در جلال و جمالِ خانه کعبه سرود:

پیشنهاد کاربران

بپرس