کلی باب برهان

[ویکی فقه] کلی باب برهان، به معنای قضیه دارای محمول مشتمل بر همه افراد موضوع در همه زمان های وجود موضوع و به حمل اوّلی است.
"کلی" در ابواب مختلف منطق معانی مختلقی دارد. در بحث کلیات خمس، کلی وصف برای مفهوم مفرد است، و آن عبارت است از مفهومی که قابل صدق بر امور متعدد باشد. و اما کلی در باب قضایا و قیاس، و همچنین در باب برهان، وصف برای قضیه است؛ با این فرق که مفهوم کلی در باب برهان، اخص از کلی باب قضایا و قیاس است.
توضیح اصطلاح
کلی باب قیاس، قضیه ای است که محمولش تمام افراد موضوع را شامل می شود. این ویژگی (شمول مصداقی محمول بر تمام افراد موضوع) که در کلی باب قیاس و کلی باب برهان مشترک است، در حقیقت، مقوّم مفهوم کلی (به عنوان وصف قضیه) است و نیازمند توضیح نیست.
شروط تحقق کلی باب برهان
و اما کلی باب برهان علاوه بر لزوم صدق محمول بر تمام افراد موضوع، دو شرط دیگر هم دارد:۱. در همه زمان ها وجود موضوع را شامل شود؛ زیرا مطلوب در علوم برهانی، امور یقینی دائمی است و به همین جهت، مقدمات آن هم باید دائمی باشد (زیرا نتیجه، تابع مقدمات است)، و دوام حکم به دو صورت نقض می شود؛ یکی این که محمول، مشتمل بر بعضی از مصادیق موضوع نباشد؛ و دوم این که بعضی یا همه مصادیق موضوع در برهه ای از زمان، فاقد وصف محمول باشند. و در هر دو صورت، قضیه را نمی توان کلی به نحو مطلق دانست. ۲. حمل محمول بر موضوع، به نحو حمل اوّلی باشد؛ یعنی به نحو مستقیم و بی واسطه بر موضوع حمل گردد.
دیدگاه محقق طوسی
...