کلپورگان، روستایی در دهستان حومه بخش مرکزی شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان ایران است.
روستای کلپورگان در ۲۵ کیلومتری شرق شهرستان سراوان و ۳۵۰ کیلومتری زاهدان، واقع شده است.
موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن به ۷ هزار سال پیش بر می گردد. آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده، ساخت سفال بدون استفاده از چرخ سفالگری است به گونه ای که تمام سفالینه ها با روش های سنتی ابتدایی و توسط زنان بلوچ انجام می شود.
... [مشاهده متن کامل]
این هنر در طول تاریخ بدون هیچ تغییری در شیوه ساخت و نوع مواد اولیه سینه به سینه به نسل های بعد منتقل شده است و سفالگران به همان شیوه سنتی قدیمی آثار هنری خلق می کنند.
آنچه سفالگری کلپورگان را متمایز کرده ویژگی های منحصر به فرد آن است به گونه ای که در ساخت سفال تمام مراحل ظریف سفالگری به وسیله زنان بلوچ و به روش سنتی و دستی انجام می گیرد و مردان فقط کارهایی مثل حمل خاک رس از معدن مسکوتان واقع در دو تا سه کیلومتری کارگاه، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می دهند.
طرح ها و نقش های سفال کلپورگان نیز کاملاً هندسی و تداعی نقش های باستانی است، تزیینات روی سفالینه ها با نمادهای تجریدی است که از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده و حکایت از راز و رمز و خواهش های روحی و درونی هنرمند از محیط اطراف و اعتقادات و باورهای او دارد و اغلب نمادها شبیه به نقوش سفال های ماقبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است.
در این سفالینه ها لعاب به کار نمی رود بلکه برای تزیین و نقاشی از سنگ «تیتوک» استفاده می شود، این سنگ در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می شود و رنگ آن معمولاً قهوه ای یا سیاه بوده، این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی که از آن به دست می آید قهوه ای است.
از نکات جالب دربارهٔ این سفال می توان به دسته آن ها اشاره کرد به طوری که این دسته ها بر خلاف سفال های امروزی دیرتر از بخش های دیگر سفال می شکنند.
سفال کلپورگان به شکل کاسه، کوزه، جام، قندان، قدح، پارچ و لیوان، قلک و … ساخته می شود و اغلب ظرف های ساخته شده آن نیز دارای سرپوش است که گاه خود به عنوان ظرفی مستقل مورد استفاده قرار می گیرد.
مرداد ماه ۱۳۹۶ ارزیابان سازمان یونسکو به منظور بررسی ظرفیت های روستای «کلپورگان» به عنوان نخستین روستای نامزد شده ایران برای ثبت جهانی وارد این روستا شدند. و بعد از داوری یک ماه بعد به عنوان میراث ارزشمند موزه زنده سفال ثبت جهانی شد. در آذر ماه ۱۳۹۶ و در جشن ثبت جهانی این روستا، رئیس منطقه ای شورای جهانی آسیا و اقیانوسیه و معاونش لوح ثبت روستای سفالگری کلپورگان به عنوان نخستین روستای جهانی منطقه آسیا و اقیانوسیه را به مسوولان و مردم سیستان و بلوچستان واگذار کردند
روستای کلپورگان در ۲۵ کیلومتری شرق شهرستان سراوان و ۳۵۰ کیلومتری زاهدان، واقع شده است.
موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن به ۷ هزار سال پیش بر می گردد. آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده، ساخت سفال بدون استفاده از چرخ سفالگری است به گونه ای که تمام سفالینه ها با روش های سنتی ابتدایی و توسط زنان بلوچ انجام می شود.
... [مشاهده متن کامل]
این هنر در طول تاریخ بدون هیچ تغییری در شیوه ساخت و نوع مواد اولیه سینه به سینه به نسل های بعد منتقل شده است و سفالگران به همان شیوه سنتی قدیمی آثار هنری خلق می کنند.
آنچه سفالگری کلپورگان را متمایز کرده ویژگی های منحصر به فرد آن است به گونه ای که در ساخت سفال تمام مراحل ظریف سفالگری به وسیله زنان بلوچ و به روش سنتی و دستی انجام می گیرد و مردان فقط کارهایی مثل حمل خاک رس از معدن مسکوتان واقع در دو تا سه کیلومتری کارگاه، آماده کردن گل و پختن سفال را انجام می دهند.
طرح ها و نقش های سفال کلپورگان نیز کاملاً هندسی و تداعی نقش های باستانی است، تزیینات روی سفالینه ها با نمادهای تجریدی است که از نسلی به نسل دیگر به یادگار مانده و حکایت از راز و رمز و خواهش های روحی و درونی هنرمند از محیط اطراف و اعتقادات و باورهای او دارد و اغلب نمادها شبیه به نقوش سفال های ماقبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است.
در این سفالینه ها لعاب به کار نمی رود بلکه برای تزیین و نقاشی از سنگ «تیتوک» استفاده می شود، این سنگ در منطقه تپه آچار در کهوران مهرستان یافت می شود و رنگ آن معمولاً قهوه ای یا سیاه بوده، این سنگ نوعی سنگ منگنز است و رنگی که از آن به دست می آید قهوه ای است.
از نکات جالب دربارهٔ این سفال می توان به دسته آن ها اشاره کرد به طوری که این دسته ها بر خلاف سفال های امروزی دیرتر از بخش های دیگر سفال می شکنند.
سفال کلپورگان به شکل کاسه، کوزه، جام، قندان، قدح، پارچ و لیوان، قلک و … ساخته می شود و اغلب ظرف های ساخته شده آن نیز دارای سرپوش است که گاه خود به عنوان ظرفی مستقل مورد استفاده قرار می گیرد.
مرداد ماه ۱۳۹۶ ارزیابان سازمان یونسکو به منظور بررسی ظرفیت های روستای «کلپورگان» به عنوان نخستین روستای نامزد شده ایران برای ثبت جهانی وارد این روستا شدند. و بعد از داوری یک ماه بعد به عنوان میراث ارزشمند موزه زنده سفال ثبت جهانی شد. در آذر ماه ۱۳۹۶ و در جشن ثبت جهانی این روستا، رئیس منطقه ای شورای جهانی آسیا و اقیانوسیه و معاونش لوح ثبت روستای سفالگری کلپورگان به عنوان نخستین روستای جهانی منطقه آسیا و اقیانوسیه را به مسوولان و مردم سیستان و بلوچستان واگذار کردند
