کَل و بُز ( نام علمی: Capra aegagrus ) گونه ای از بز کوهی است. نرها که کَل نامیده می شوند، شاخ های بلند و شمشیرمانندی دارند که هر گره از آن نمایانگر سن و سال آن است. گسترهٔ زیستی این پستاندار از اروپا و آسیای صغیر تا آسیای میانه و خاورمیانه را شامل می شود. این جانور جد بز اهلی است و در نتیجه بز اهلی هم از نظر علمی زیرگونه ای از کل و بز محسوب می شود.
... [مشاهده متن کامل]
کل وبزها معمولاً در گله های بسیار بزرگ زندگی می کنند که تعداد آن ها گاهی به ۵۰۰ رأس هم می رسد. در فصل جفت گیری بین نرها جدال های سختی در می گیرد. نرهای قوی تر که شاخ بلندتری دارند حرمسرایی ( متشکل از پنج تا ۱۵ ماده ) تشکیل می دهند، کل ها با ژست های مختلف و نشان دادن شاخ ها و ضرباتی به شاخ هم سعی می کنند رقیب را مرعوب کنند و حرمسرایی تشکیل دهند.
دورهٔ بارداری ۱۷۰ روز است. بیشتر ماده ها فقط یک بزغاله، برخی دو و به ندرت سه بزغاله می زایند. بزغاله ها تقریباً بلافاصله پس از تولد توانایی راه رفتن را دارند و در شش ماهگی از شیر گرفته می شوند. ماده ها بین یک و نیم تا دو ونیم سالگی و نرها بین سه ونیم تا چهار سالگی بالغ می شوند. طول عمر این پستانداران علف خوار نیز ۱۲ تا ۲۲ سال است.
جثه کل و بز بزرگ تر از بز اهلی است. طول سر و تنه آن ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر، دم ۱۲ تا ۱۷ سانتی متر و ارتفاعش ۶۵ تا۹۰ سانتی متر است و ۳۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم وزن دارد.
این جانور از علوفه، بوته ها و سرشاخه درختان تغذیه می کند. معمولاً صبح زود و اوایل غروب در مجاور صخره ها به چرا می پردازد. برای استفاده از برگ درختان روی دو پا می ایستد، گاهی نیز از طریق شاخه های خمیده مجاور سطح زمین به بالای درخت می رود. در فصل تابستان در مناطق گرم و خشک تقریباً همه روزه آب می نوشند ولی در برخی مناطق مرتفع کوهستانی فاقد منابع آب نیز مشاهده می شوند. کل وبزها معمولاً در اوایل صبح چراکنان به سوی آبشخورها که ممکن است فاصله زیادی تا چراگاه و محل استراحت جانور داشته باشد حرکت کرده و پس از نوشیدن آب مراجعت می کنند.
بزهای اهلی که از گله خود فرار کرده اند در برخی نقاط وارد حیات وحش شده و به صورت حیوان رمیده به طور طبیعی زندگی می کنند. حضور این نوع جانوران در مناطقی که زیستگاه مناسب آنها نباشد ممکن است آسیب های جدی به محیط زیست وارد کند.
پلنگ و گرگ مهم ترین دشمنان طبیعی کل و بز بالغ هستند. در ایران به تازگی یوزپلنگ نیز با توجه به کاهش شدید جمعیت آهو و از بین رفتن زیستگاه های دشتی به شکار بز و زندگی در مناطق کوهستانی روی آورده است. بچه های بز دشمنان طبیعی فراوانی دارند. آنها ممکن است طعمهٔ کفتار، سیاه گوش، وشق، روباه و پرندگان شکاری بزرگ شوند. عقاب طلایی برای شکار بزغاله ها به آنها حمله کرده و آنها را از صخره ها به پایین می اندازد. در کوه های سکنج استان کرمان مشاهده شده که عقاب طلایی بزغاله چند روزه ای را به دره عمیقی پرت کرد و بلافاصله مشغول خوردن آن شد.
... [مشاهده متن کامل]
کل وبزها معمولاً در گله های بسیار بزرگ زندگی می کنند که تعداد آن ها گاهی به ۵۰۰ رأس هم می رسد. در فصل جفت گیری بین نرها جدال های سختی در می گیرد. نرهای قوی تر که شاخ بلندتری دارند حرمسرایی ( متشکل از پنج تا ۱۵ ماده ) تشکیل می دهند، کل ها با ژست های مختلف و نشان دادن شاخ ها و ضرباتی به شاخ هم سعی می کنند رقیب را مرعوب کنند و حرمسرایی تشکیل دهند.
دورهٔ بارداری ۱۷۰ روز است. بیشتر ماده ها فقط یک بزغاله، برخی دو و به ندرت سه بزغاله می زایند. بزغاله ها تقریباً بلافاصله پس از تولد توانایی راه رفتن را دارند و در شش ماهگی از شیر گرفته می شوند. ماده ها بین یک و نیم تا دو ونیم سالگی و نرها بین سه ونیم تا چهار سالگی بالغ می شوند. طول عمر این پستانداران علف خوار نیز ۱۲ تا ۲۲ سال است.
جثه کل و بز بزرگ تر از بز اهلی است. طول سر و تنه آن ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر، دم ۱۲ تا ۱۷ سانتی متر و ارتفاعش ۶۵ تا۹۰ سانتی متر است و ۳۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم وزن دارد.
این جانور از علوفه، بوته ها و سرشاخه درختان تغذیه می کند. معمولاً صبح زود و اوایل غروب در مجاور صخره ها به چرا می پردازد. برای استفاده از برگ درختان روی دو پا می ایستد، گاهی نیز از طریق شاخه های خمیده مجاور سطح زمین به بالای درخت می رود. در فصل تابستان در مناطق گرم و خشک تقریباً همه روزه آب می نوشند ولی در برخی مناطق مرتفع کوهستانی فاقد منابع آب نیز مشاهده می شوند. کل وبزها معمولاً در اوایل صبح چراکنان به سوی آبشخورها که ممکن است فاصله زیادی تا چراگاه و محل استراحت جانور داشته باشد حرکت کرده و پس از نوشیدن آب مراجعت می کنند.
بزهای اهلی که از گله خود فرار کرده اند در برخی نقاط وارد حیات وحش شده و به صورت حیوان رمیده به طور طبیعی زندگی می کنند. حضور این نوع جانوران در مناطقی که زیستگاه مناسب آنها نباشد ممکن است آسیب های جدی به محیط زیست وارد کند.
پلنگ و گرگ مهم ترین دشمنان طبیعی کل و بز بالغ هستند. در ایران به تازگی یوزپلنگ نیز با توجه به کاهش شدید جمعیت آهو و از بین رفتن زیستگاه های دشتی به شکار بز و زندگی در مناطق کوهستانی روی آورده است. بچه های بز دشمنان طبیعی فراوانی دارند. آنها ممکن است طعمهٔ کفتار، سیاه گوش، وشق، روباه و پرندگان شکاری بزرگ شوند. عقاب طلایی برای شکار بزغاله ها به آنها حمله کرده و آنها را از صخره ها به پایین می اندازد. در کوه های سکنج استان کرمان مشاهده شده که عقاب طلایی بزغاله چند روزه ای را به دره عمیقی پرت کرد و بلافاصله مشغول خوردن آن شد.
