[ویکی اهل البیت] کتابی است که مصطفی بن عبدالله معروف به کاتب چلبی یا حاجی خلیفه، آن را با موضوع کتابشناسی به رشته ی تحریر درآورده است.
نام اصلی کتاب کشف الظنون، «کشف الظنون عن (فی) اسامی الکتب والفنون» است. یکی از مهمترین اسباب کار هر محقق و متتبعی است که در تاریخ و ادبیات ملل اسلامی و شرح احوال و آثار نویسندگان و شعرای عرب و ایرانی و ترک کار می کند.
حاجی خلیفه مدت بیست سال به کار نوشتن کتاب خود مشغول بود و در این کتاب خود نزدیک به 15000 نام کتاب و رساله و قریب به 9500 اسم مولف را گرد آورده و در باب سیصد علم و فن سخن رانده است.
چون پیش نویس خود را به انجام رساند و بر علما عرضه داشت همه آن را کاملاً پسندیدند و او را بر آن داشتند که کتاب را از سواد به بیاض آرد و او به این کار مشغول شد ولی چون بحرف دال و بکلمه «دروس» رسید مرگش فرارسید و از این ماده تا آخر کتاب همچنان پاکنویس نشده ماند و به دست شاگرد مولف یعنی جاراللّه ولی الدین افندی که کتابخانه ای داشت افتاد و او آن را در کتابخانه خود حفظ کرد چنان که همچنان امروز باقی است و اگر کسی امروز قسمتی را که تا کلمه دروس پاکنویس شده با این بقیه که به حالت سواد است ضمیمه کند یک دوره کتاب کشف الظنون کامل به خط مصنف اصلی خواهد دید و دو صفحه که در این چاپ عکس آنها بدست داده شده یکی از قسمت پاکنویس شده است دیگری از قسمت پیش نویس و هر دو چنانکه گفتیم به خط مولف اصلی است.
از آنجا که کاتب چلبی (حاجی خلیفه) با دولتمردان همنشین بوده و به دفاتر دیوانی دربار عثمانی دسترسی داشته و با وابستگان درجه یک امپراتوری عثمانی در ارتباط بوده، توانسته است اطلاعات خوبی را در کتاب های خود گردآوری کند، به طوری که مورخان و پژوهشگران به خصوص در زمینه کتابشناسی، تاریخ و فهرست نگاری خود را بی نیاز از این کتاب ها نمی دانند.
حاجی خلیفه در زمان امپراتوری عثمانی زندگی می کرد. خلفای عثمانی خود را جانشین پیامبر می دانستند و دولتمردان آن به جمع آوری میراث اسلامی از سرتاسر جهان توجه ویژه ای داشتند. بنابراین برای وی امکان مناسبی فراهم شد تا تمام کتاب های گردآوری شده را که به دربار و کتابخانه های عثمانی می آمد، فهرست نگاری کند.
کشف الظنون چندین ذیل دارد: اول کسی که بر آن ذیلی نوشته عزتی افندی معروف به دشنه زاده است که در 1092 فوت کرده و ذیل او از سواد به بیاض نیامده. بعد از او جیارشیخی ابراهیم افندی (متوفی 1092) سپس احمد طاهرافندی معروف به حنیف زاده (متوفی 1217) ذیلی بر آن نوشته شامل قریب 5000 اسم بنام آثار نو.
از کسانی دیگر که بر کشف الظنون ذیل نوشته اند یکی نیز شیخ الاسلام عارف حکمت بک (متوفی 1275) است ولی این ذیل فقط تا حرف جیم به انجام رسیده.
نام اصلی کتاب کشف الظنون، «کشف الظنون عن (فی) اسامی الکتب والفنون» است. یکی از مهمترین اسباب کار هر محقق و متتبعی است که در تاریخ و ادبیات ملل اسلامی و شرح احوال و آثار نویسندگان و شعرای عرب و ایرانی و ترک کار می کند.
حاجی خلیفه مدت بیست سال به کار نوشتن کتاب خود مشغول بود و در این کتاب خود نزدیک به 15000 نام کتاب و رساله و قریب به 9500 اسم مولف را گرد آورده و در باب سیصد علم و فن سخن رانده است.
چون پیش نویس خود را به انجام رساند و بر علما عرضه داشت همه آن را کاملاً پسندیدند و او را بر آن داشتند که کتاب را از سواد به بیاض آرد و او به این کار مشغول شد ولی چون بحرف دال و بکلمه «دروس» رسید مرگش فرارسید و از این ماده تا آخر کتاب همچنان پاکنویس نشده ماند و به دست شاگرد مولف یعنی جاراللّه ولی الدین افندی که کتابخانه ای داشت افتاد و او آن را در کتابخانه خود حفظ کرد چنان که همچنان امروز باقی است و اگر کسی امروز قسمتی را که تا کلمه دروس پاکنویس شده با این بقیه که به حالت سواد است ضمیمه کند یک دوره کتاب کشف الظنون کامل به خط مصنف اصلی خواهد دید و دو صفحه که در این چاپ عکس آنها بدست داده شده یکی از قسمت پاکنویس شده است دیگری از قسمت پیش نویس و هر دو چنانکه گفتیم به خط مولف اصلی است.
از آنجا که کاتب چلبی (حاجی خلیفه) با دولتمردان همنشین بوده و به دفاتر دیوانی دربار عثمانی دسترسی داشته و با وابستگان درجه یک امپراتوری عثمانی در ارتباط بوده، توانسته است اطلاعات خوبی را در کتاب های خود گردآوری کند، به طوری که مورخان و پژوهشگران به خصوص در زمینه کتابشناسی، تاریخ و فهرست نگاری خود را بی نیاز از این کتاب ها نمی دانند.
حاجی خلیفه در زمان امپراتوری عثمانی زندگی می کرد. خلفای عثمانی خود را جانشین پیامبر می دانستند و دولتمردان آن به جمع آوری میراث اسلامی از سرتاسر جهان توجه ویژه ای داشتند. بنابراین برای وی امکان مناسبی فراهم شد تا تمام کتاب های گردآوری شده را که به دربار و کتابخانه های عثمانی می آمد، فهرست نگاری کند.
کشف الظنون چندین ذیل دارد: اول کسی که بر آن ذیلی نوشته عزتی افندی معروف به دشنه زاده است که در 1092 فوت کرده و ذیل او از سواد به بیاض نیامده. بعد از او جیارشیخی ابراهیم افندی (متوفی 1092) سپس احمد طاهرافندی معروف به حنیف زاده (متوفی 1217) ذیلی بر آن نوشته شامل قریب 5000 اسم بنام آثار نو.
از کسانی دیگر که بر کشف الظنون ذیل نوشته اند یکی نیز شیخ الاسلام عارف حکمت بک (متوفی 1275) است ولی این ذیل فقط تا حرف جیم به انجام رسیده.
wikiahlb: کشف_الظنون