کریم شیره ای

دانشنامه آزاد فارسی

کریم شیره ای (قرن ۱۳ق)
دلقک دربار ناصرالدین شاه. نایب رئیس نقاره خانه بود و نقاره چی های شهر تحت کنترل او بودند. بر دسته های مطرب، نظارت و درگیری های آن ها را حل وفصل می کرد. با بذله گویی هایش به دربار قاجار و خلوت ناصرالدین شاه راه یافت و اجازه داشت به کوچک و بزرگ لیچار و متلک بگوید. لقب شیره ای را به سبب شیرین کاری هایش به او داده بودند. از کارهای مضحک او، تشکیل «انجمن فراموش خانه» در هجو «انجمن فراماسونری» میرزاملکم خان بود. کریم شیره ای سواد خواندن و نوشتن نداشت و هنر اصلی اش تعزیه و تقلید بود، و در اجرای نمایش های معروف به بقال بازی مهارت داشت. احتمال داده اند که متن شرحی از بدبختی... یا بقال بازی در حضور، کار او باشد.

پیشنهاد کاربران

کریم شیره ای با لقب دوشاب الملک، دلقک دربار ناصری بود. شهرت و پایگاه مردمی کریم به حدی بود که در فرهنگنامه های عامه و لغت نامه های فارسی، ضرب المثل «خر کریم را نعل کردن» را می توان یافت. ناصرالدین شاه لقب دوشاب الملک را ضمن اجرای نمایش نامهٔ "بقال در حضور" به علت مهارت کریم در مسخره کردن صاحبان لقب و عنوان به او داد.
...
[مشاهده متن کامل]

کریم شیره ای مردی اصفهانی بلندقد و لاغر اندامی بود که لباس های عجیب و رنگارنگ می پوشید و بر خری کوچک با دست و پایی کوتاه سوار می شد. او ابتدا از مقلّدهای گروه معیرالممالک بود و خود بعدها گروهی تشکیل داد و در بقال بازی تخصص یافت. به قدر کفایت سواد خواندن و نوشتن داشت، نماز می خواند و به پرورش گل های نرگس در خانه اش سرگرم می شد. در عیدها، به ویژه نوروز، گلدان های خود را برای بزرگان و درباریان می فرستاد و از آنان عیدی می گرفت. «وای به حال وزیر یا حاکمی که به موقع حق و حساب کریم را نمی فرستاد، و به اصطلاح خرِ کریم را نعل نمی کرد. »
کریم احتمالاً بین سنین ۱۸ و ۲۰ وارد تهران شده است. او در اصفهان زندگی می کرده است و همه او را با نام کریم پشه می شناختند ( به خاطر نیش و کنایه هایش ) . او از رعایت ادب به شاه و مقربان درگاه و شاهزادگان معاف بود و اجازه داشت هر موقع، در هر کجا، نسبت به هر کس، هرچه دلش می خواهد بگوید. در زمان خفقان سیاسی ناصرالدین شاه، کریم شیره ای با ایهام و کنایه و با شدیدترین عبارات و الفاظ طنزآمیز از سفرهای شاه قاجار - که در آن زمان هزینه های زیادی را در پی داشت - انتقاد می کرد و باعث شادی شاهزادگان و درباریان و شخص شاه می شد. محبوبیتش نزد شاه باعث شد که زمانی که وی درگذشت سه روز عزای عمومی اعلام شود.
یکی از متن های به جای مانده از بقال بازی، تئاتر کریم شیره ای است که نسخه ای از آن در کتابخانه ملی تبریز موجوداست. کریم شیره ای انتقادهای بسیار تندی از شاه و درباریان می کرد از جمله، لقب های درباریان را به شدت و با کلمات زشت مسخره می کرد.

کریم شیره ایکریم شیره ای
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/کریم_شیره‌ای

بپرس