سرلشکر کریم آقا بوذرجمهری ( ۱۲۶۵، نطنز - ۱۳۳۱، تهران ) از جمله کسانی بود که رضاشاه فوق العاده به او اعتماد داشت. بعضی مشاغل مهم وی در قشون متحدالشکل عبارت بودند از: رئیس اداره نقلیه قشون، فرمانده تیپ پیاده مرکز، وزیر فواید عامه و رئیس املاک سلطنتی. وی به مدت ۱۰ سال نیز شهردار تهران بود.
... [مشاهده متن کامل]
کریم آقا قبل از دخول در قشون به مشاغل آزاد سرپائی اشتغال داشت: مدتی در نطنز، موطن خود، و بعد در کاشان به خشت مالی و ناوه کشی مشغول بود. بوذرجمهری در اوائل مشروطه به تهران آمد و به سفارش حبیب الله ریاحی ( معین السلطنه نطنزی ) به عنوان سرباز ساده به استخدام قزاقخانه درآمد و از قضا در گروهان شصت تیر که فرماندهی آن را سلطان رضاخان سوادکوهی برعهده داشت، با سمت توبره کش به خدمت گمارده شد. کریم آقا مردی صمیمی و پرکار بود و توانست مورد توجه رضاخان قرار گیرد، به طوری که تا کودتای ۱۲۹۹ همیشه در کنار رضاخان قرار داشت. مدتی انباردار و زمانی جامه دار سرتیپ رضاخان بود و مقارن کودتا درجه نایب اولی داشت. پس از پیوستن به نیروی قزاق، مدرسهٔ گروهبانی را گذراند و در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش از همراهان رضاخان و مسئول بازداشت برخی از رجال مخالف کودتا بود.
پس از رستاخیز به درجه سلطانی رسید و مسؤول زندان قصر شد. در ۱۳۰۱ش با ارتقاء به درجهٔ سرهنگی فرمانده تیپ اول پیاده تهران شد. ظرف دو سال چهار درجه ترفیع گرفت. در ۱۳۰۳ به درجه سرهنگ تمامی رسید. چندی فرمانده فوج پیاده بهادر بود. وقتی سرتیپ شاه بختی در جنگ های لرستان در تنگ زاهدشیر محاصره شده بود، سردار سپه کریم آقا را مأمور نجات او کرد. فوج پیاده بهادر چندین بار در جنگ های لرستان شرکت جست و وظایف جنگی خود را به نحو احسن انجام داد؛ در نتیجه در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۰۳ به فرمان رئیس الوزرا و فرمانده کل قوا ( رضا خان پهلوی ) به همراه سرتیپ محمد شاه بختی و سرهنگ عباس البرز و یاور ابراهیم خزاعی بر اثر ابراز رشادت در جنگ های منطقه غرب کشور به دریافت نشان ذوالفقار مفتخر شدند.
در اواسط ۱۳۰۲ که سردار سپه به نخست وزیری رسید، کریم آقا به کفالت بلدیه تهران منصوب شد و ده سال متوالی رئیس بلدیه تهران بود. وی در نوسازی شهر تهران و خیابان کشی و ساختن عمارات مورد لزوم زحمات زیادی متحمل شد. کریم آقا عوارض جدید را وضع کرد و مالیات خودروها و کالسکه ها و سایر عوارض شهری را لغو کرد، اداره خیریه و مریضخانه بلدیه و دارالمجانین و آتش نشانی را تأسیس کرد و در آسفالت کردن خیابان های تهران کوشید. بوذرجمهری توانست سهم عمده ای در مدرنیزه کردن تهران بین سال های ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ داشته باشد. ویران ساختن دروازه های دوازده گانه شهر تهران نیز در همان زمان صورت گرفت. او میدان توپخانه را با الگوبرداری از میدان سن پترزبورگ ساخت. ادامه ساخت خیابان ولیعصر تا تجریش و دستور کاشت چنار در کنار خیابان ولیعصر از اقدامات او است. احداث میدان حسن آباد با هشت گنبد اطراف آن از دیگر اقدامات بوذرجمهری بود. به دستور بوذرجمهری، مجسمه ناصرالدین شاه سوار بر اسب، اولین مجسمه شهری جدید ایران، تخریب شد و از آن فشنگ ساختند.
... [مشاهده متن کامل]
کریم آقا قبل از دخول در قشون به مشاغل آزاد سرپائی اشتغال داشت: مدتی در نطنز، موطن خود، و بعد در کاشان به خشت مالی و ناوه کشی مشغول بود. بوذرجمهری در اوائل مشروطه به تهران آمد و به سفارش حبیب الله ریاحی ( معین السلطنه نطنزی ) به عنوان سرباز ساده به استخدام قزاقخانه درآمد و از قضا در گروهان شصت تیر که فرماندهی آن را سلطان رضاخان سوادکوهی برعهده داشت، با سمت توبره کش به خدمت گمارده شد. کریم آقا مردی صمیمی و پرکار بود و توانست مورد توجه رضاخان قرار گیرد، به طوری که تا کودتای ۱۲۹۹ همیشه در کنار رضاخان قرار داشت. مدتی انباردار و زمانی جامه دار سرتیپ رضاخان بود و مقارن کودتا درجه نایب اولی داشت. پس از پیوستن به نیروی قزاق، مدرسهٔ گروهبانی را گذراند و در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش از همراهان رضاخان و مسئول بازداشت برخی از رجال مخالف کودتا بود.
پس از رستاخیز به درجه سلطانی رسید و مسؤول زندان قصر شد. در ۱۳۰۱ش با ارتقاء به درجهٔ سرهنگی فرمانده تیپ اول پیاده تهران شد. ظرف دو سال چهار درجه ترفیع گرفت. در ۱۳۰۳ به درجه سرهنگ تمامی رسید. چندی فرمانده فوج پیاده بهادر بود. وقتی سرتیپ شاه بختی در جنگ های لرستان در تنگ زاهدشیر محاصره شده بود، سردار سپه کریم آقا را مأمور نجات او کرد. فوج پیاده بهادر چندین بار در جنگ های لرستان شرکت جست و وظایف جنگی خود را به نحو احسن انجام داد؛ در نتیجه در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۰۳ به فرمان رئیس الوزرا و فرمانده کل قوا ( رضا خان پهلوی ) به همراه سرتیپ محمد شاه بختی و سرهنگ عباس البرز و یاور ابراهیم خزاعی بر اثر ابراز رشادت در جنگ های منطقه غرب کشور به دریافت نشان ذوالفقار مفتخر شدند.
در اواسط ۱۳۰۲ که سردار سپه به نخست وزیری رسید، کریم آقا به کفالت بلدیه تهران منصوب شد و ده سال متوالی رئیس بلدیه تهران بود. وی در نوسازی شهر تهران و خیابان کشی و ساختن عمارات مورد لزوم زحمات زیادی متحمل شد. کریم آقا عوارض جدید را وضع کرد و مالیات خودروها و کالسکه ها و سایر عوارض شهری را لغو کرد، اداره خیریه و مریضخانه بلدیه و دارالمجانین و آتش نشانی را تأسیس کرد و در آسفالت کردن خیابان های تهران کوشید. بوذرجمهری توانست سهم عمده ای در مدرنیزه کردن تهران بین سال های ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ داشته باشد. ویران ساختن دروازه های دوازده گانه شهر تهران نیز در همان زمان صورت گرفت. او میدان توپخانه را با الگوبرداری از میدان سن پترزبورگ ساخت. ادامه ساخت خیابان ولیعصر تا تجریش و دستور کاشت چنار در کنار خیابان ولیعصر از اقدامات او است. احداث میدان حسن آباد با هشت گنبد اطراف آن از دیگر اقدامات بوذرجمهری بود. به دستور بوذرجمهری، مجسمه ناصرالدین شاه سوار بر اسب، اولین مجسمه شهری جدید ایران، تخریب شد و از آن فشنگ ساختند.
