کرچ شدن

کُرچ شدن ( به انگلیسی: Broodiness ) ، به حالتی از مرغ گفته می شود که در طی آن مرغ آمادهٔ خوابیدن بر روی تخم و درآوردن جوجه می شود.
کرچ مرغ که مستی گونه ای دارد برای خوابیدن بر تخم و جوجه برآوردن. کُرک یا کُرُک هم گفته می شود. [ ۱] مرغ از آن دسته از ماکیان هست که بیشترین تخم گذاری در فصول را به خود اختصاص داده است و فقط هنگام کرچ شدن تخم گذاری این مرغ قطع می شود. در این فرایند مرغ به دلیل تمایل به تولید مثل کرچ می شود وطی تخم گذاری و با جمع آوری تخم دیگر آنچنان تمایل خوردن و بازیگوشی را ندارد و بیشتر اوقات را در لانه سپری می کند این باعث می شود مرغ طی روزهای آتی روی تخم بخوابد وبعد از بیست و یک روز جوجه هایش سر از تخم درمی آورند. یک نکته جالب این است که بعد از گذشت ۳ الی ۴ روز با گرفتن نور گوشی با گوشه ای از تخم می توان متوجه شد که آیا تخم نطفه دار است که در صورت عدم رگ و… تخم فاسد شده و باید از زیر مرغ زود تر خارج کنیم تا گرمای مرغ به مابقی تخم ها برسد.
البته بلدرچین و بوقلمون و بعضی دیگر از ماکیان هم کرچ می شوند. کرچ شدن در هر نژادی از مرغ متفاوت است. بوقلمون ها و بلدرچینی هایی که در دستگاه باز شده اند هرگز توانایی کرچ شدن را ندارند؛ همین طور بوقلمون های گوشتی و ماشینی. به دلیل کمبود مهر مادری و نبود درک حس مادرانه توسط مادر موجود آنها هم هیچ وقت توانایی آن را ندارند. دمایی که مرغ برای تبدیل دارد بین ۳۷ تا ۳۹ می باشد.
عبارت مرغ کرچ در گویش شمیرانی اصطلاحاً برای اشاره به فرد افسرده و گوشه نشین نیز کاربرد دارد. وقتی مرغ تخم می گذارد نمی گذارد کسی به تخمش دست بزند و اگر کسی بخواهد تخم اورا بردارد شروع به داد و بیداد می کند.
پس از تبدیل شدن تخم ها به جوجه مرغ سعی می کند تا حداکثر یک هفته الی ۱۰ روز بر رو تخم های خود بشیند تا سایر تخم ها هم تبدیل شود.
کرچی در مرغان را می توان با صدای مخصوصی که مرغ از خود نشان می دهد تشخیص داد؛ و همچنین مرغ ها اغلب در این هنگام پرهای خود را باز می کنند و در هنگام کرچی مرغ حساستر و نسبت به دیگر مرغ ها و همچنین حضور انسان واکنش نشان می دهد. مرغ کرچ ترجیح می دهد که اوقات روز را به جای دانه چیدن و گردش در جایی که تاریک و خلوت باشد بر روی تخم های دیگر مرغ ها بخوابد. مرغ های کرچ معمولاً در طی دوران کرچی پرریزی می کنند و تخمگذاری آن ها نیز در این مدت قطع می شود، از اینرو نژادهایی که زیاد کرچ می شوند مطلوب مرغدان تجاری نیستند. دوران جوجه کشی در مرغ ها بسته به نوع نژاد پرنده از ۱۹ تا ۲۱ روز متفاوت است و در این مدت مرغ کرچ فقط یک یا دو بار در طول روز اقدام به خوردن و آشامیدن یا دفع فضولات به بیرون رفته و به سرعت سر جای خود برمی گردد.