کروماتین

در هنگامی که سلول ها در حال تقسیم شدن نیستند، کروماتیدهای آن ها به صورت رشته های نازک و نامنظمی در هسته دیده می شوند که به آن کروماتین ( در ایران: فامینه[ ۱] ) گفته می شود. کروماتین جنسی یا جسم بار عبارت است از یک جسم کوچک کروماتینی که در مجاورت هسته و چسبیده به غشا به صورت مثلث یا بیضوی دیده می شود و در سلول های جسمی یا بدنی در جنس ماده و در مرحله ای اینترفاز مشاهده می شوند. درسال ۱۹۴۹ برای اولین بار شخصی به نام «بار» آن را مشاهده کرد واژهٔ کروموزوم به مفهوم جسم رنگی است، که در سال ۱۸۸۸ بوسیلهٔ والدیر به کار گرفته شد. هم اکنون، این واژه برای نامیدن رشته های رنگ پذیر و قابل مشاهده با میکروسکوپ های نوری «LM» به کار می رود که از همانندسازی و نیز به هم . پیچیدگی و تابیدگی هر رشته کروماتینی اینترفازی در یاخته های یوکاریوتی و رسیدن به ضخامت ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ نانومتر ایجاد می شود. در پروکاریوتی ها نیز مادهٔ ژنی اغلب به حالت یک کروموزوم متراکم می شود. در برخی باکتری ها علاوه بر فام تن اصلی که بیشتر ژن ها را شامل می شود کروموزوم کوچک دیگری که به طور معمول آن را پلاسمید می نامند، قابل تشخیص است؛ گرچه تعداد کمی از ژن ها بر روی پلاسمید قرار دارند.
اما از آن جا که در بیشتر موارد ژن های مقاوم به آنتی بیوتیک ها بر روی آن جایگزین شده اند، از نظر پایداری و بقای نسل باکتری اهمیت زیادی دارد. کروماتین در ساختمان کروموزوم به شکل لوپ دیده می شود. لوپ ها توسط پروتئین های اتصالی به DNA که مناطق خاصی از آن را تشخیص می دهند، پابرجا می ماند. سپس مراحل پیچ خوردگی نهایتاً نوارهایی را که در کروموزوم های متافازی دیده می شود، ایجاد می کند. هر تیپ کروموزومی یک نواربندی اختصاصی را در ارتباط با نوع رنگ آمیزی نشان می دهد. این رنگ آمیزی ها منجر به مشخص شدن تعداد و خصوصیات کروموزوم های هرگونه از جانداران می گردد؛ که این خصوصیات تعدادی و مورفولوژیک کروموزوم ها را کاریوتیپ می نامند.
برای تبدیل یک رشتهٔ کروماتینی ۱۰ تا ۳۰ نانومتری به یک کروموزوم، علاوه بر لزوم همانند سازی رشتهٔ کروماتین سطوح سازمان یافتگی ای را در نظر می گیرند که ضمن آن با دخالت H3، H1 و پروتئین های غیر هیستونی پیچیدگی ها و تابیدگی های رشتهٔ کروماتین افزایش می یابد، طول آن کم، ضخامت و تراکمش زیاد می شود و به کروموزوم تبدیل می گردد. این سطوح سازمان یافتگی و اغلب به صورت رسیدن از رشتهٔ ۱۰ تا ۳۰ نانومتری به رشته ۹۰ تا ۱۰۰ نانومتری تشکیل رشته ۳۰ تا ۴۰۰ نانومتری و در مراحل بعد با افزایش پیچیدگی ها و تابیدگی ها، ایجاد رشته ۷۰۰ نانومتری و بالاخره تشکیل کروموزوم دارای دو کروماتید و با ضخامت تا ۱۴۰۰ نانومتر در نظر می گیرند.

کروماتین (chromatin)
بخش رنگ پذیر هسته. کروماتین پس از رنگ آمیزی به صورت شبکه ای درون هسته دیده می شود. بخش عمدۀ کروماتین از اسید دی اکسی ریبونوکلئیک (دی اِن ای) و گروهی از پروتئین ها، با نام هیستون ها، تشکیل شده است. طی چرخۀ زندگی، یاختۀ کروماتین به دو شکل متفاوت دیده می شود: هتروکروماتین و یوکروماتین. هتروکروماتین غیرفعال است و در هستۀ یاخته هایی یافت می شود که در حال تقسیم نیستند. یوکروماتین بخش دیگری از کروماتین است که حتی با میکروسکوپ الکترونی هم به سختی دیده می شود. این بخش از کروماتین فعال است و فرآیند نسخه برداری در آن صورت می گیرد. بنابه مطالعات، برای تشکیل کروماتین مولکول طویل دی اِن ای به دور مولکول های پروتئینی هیستون می پیچد و نمای تسبیح مانندی ایجاد می کند. هنگام تقسیم، یاختۀ کروماتین متراکم می شود و کروموزوم ها را شکل می دهد.