کره آسمانی. کُرۀ آسمانی
کُره آسمانی
(کرۀ سماوی) جسمی کروی شبیه به کرۀ جغرافیایی برای نشان دادن موقعیت ستارگان و صورت های فلکی آسمان. معمولاً مسیر حرکت ظاهری خورشید (دایرةالبروج) را بر آن رسم می کنند. کره را معمولاً بر پایه ای دارای دو دایرۀ ثابت قرار می دهند که یکی از آن ها نمایانگر افق و دیگری نمایانگر نصف النهار مکان است. دو نقطه در دو سوی حلقۀ نصف النهار، قطب های آسمانی و محور ظاهری عالم (امتداد محور زمین) را نمایش می دهد. کره بر گرد این محور دوران می کند و به این ترتیب حرکات روزانۀ آسمان را مجسم می سازد. بر پایۀ روایت ها، ابرخُس نخستین کسی است که کره ای آسمانی ساخت. در چین، چانگ هنگ (۷۸ـ ۱۳۹م) نیم کرۀ چرخان آسمانی ساخت. وانگ خان (۲۲۹ـ پس از ۲۶۴م) کره ای کامل ساخت، نماد زمین را در مرکز آن قرار داد و بین استوای آسمانی (معدل النهار) و دایرةالبروج، تفاوت قائل شد. از کره های آسمانی دوران اسلامی که اکنون نیز برجای مانده اند می توان به پنج مورد اشاره کرد ۱. کرۀ ساخت ابراهیم بن سعید سهلی و پسرش محمد (۴۷۳ق/ح ۱۰۸۰م) که در حال حاضر در دانشگاه فلورانس از آن نگهداری می شود. این کره که قطری در حدود بیست سانتی متر دارد شامل دو نیم کرۀ برنجی است که به یکدیگر جوش داده شده اند، بر سطح آن ۴۷ صورت فلکی، دربرگیرندۀ ۱,۰۱۵ ستاره نقش بسته است. ۲. کرۀ ساخت قیصر بن ابوالقاسم، فن شناس و ریاضی دان مصری که در ۶۲۲ق/حدود ۱۲۲۶م ساخته شد و اکنون در موزۀ ناپل است. ۳. کرۀ محمد بن هلال منجمی در موصل که ظاهراً کاری ایرانی مربوط به ۶۷۴ق/حدود ۱۲۷۵م است، با قطر ۲۴ سانتی متر که ۴۷ صورت فلکی و برج های دوازده گانه بر آن نگاشته شده اند. ۴. کره محمد بن مؤیدالدین عرضی (۶۷۸ یا ۶۸۸ق/۱۲۷۹ یا ۱۲۸۹م) به قطر چهارده سانتی متر شامل ۴۸ صورت فلکی، دایرةالبروج، استوای آسمانی (معدل النهار) که در نقوش آن از طلا و نقره استفاده شده و در حال حاضر در شهر درسدن نگهداری می شود. ۵. کره ای فاقد تاریخ به قطر نوزده سانتی متر، شامل ۴۹ صورت فلکی (شبیه به کرۀ شمارۀ چهار) در کتابخانۀ ملی پاریس.
کُره آسمانی
(کرۀ سماوی) جسمی کروی شبیه به کرۀ جغرافیایی برای نشان دادن موقعیت ستارگان و صورت های فلکی آسمان. معمولاً مسیر حرکت ظاهری خورشید (دایرةالبروج) را بر آن رسم می کنند. کره را معمولاً بر پایه ای دارای دو دایرۀ ثابت قرار می دهند که یکی از آن ها نمایانگر افق و دیگری نمایانگر نصف النهار مکان است. دو نقطه در دو سوی حلقۀ نصف النهار، قطب های آسمانی و محور ظاهری عالم (امتداد محور زمین) را نمایش می دهد. کره بر گرد این محور دوران می کند و به این ترتیب حرکات روزانۀ آسمان را مجسم می سازد. بر پایۀ روایت ها، ابرخُس نخستین کسی است که کره ای آسمانی ساخت. در چین، چانگ هنگ (۷۸ـ ۱۳۹م) نیم کرۀ چرخان آسمانی ساخت. وانگ خان (۲۲۹ـ پس از ۲۶۴م) کره ای کامل ساخت، نماد زمین را در مرکز آن قرار داد و بین استوای آسمانی (معدل النهار) و دایرةالبروج، تفاوت قائل شد. از کره های آسمانی دوران اسلامی که اکنون نیز برجای مانده اند می توان به پنج مورد اشاره کرد ۱. کرۀ ساخت ابراهیم بن سعید سهلی و پسرش محمد (۴۷۳ق/ح ۱۰۸۰م) که در حال حاضر در دانشگاه فلورانس از آن نگهداری می شود. این کره که قطری در حدود بیست سانتی متر دارد شامل دو نیم کرۀ برنجی است که به یکدیگر جوش داده شده اند، بر سطح آن ۴۷ صورت فلکی، دربرگیرندۀ ۱,۰۱۵ ستاره نقش بسته است. ۲. کرۀ ساخت قیصر بن ابوالقاسم، فن شناس و ریاضی دان مصری که در ۶۲۲ق/حدود ۱۲۲۶م ساخته شد و اکنون در موزۀ ناپل است. ۳. کرۀ محمد بن هلال منجمی در موصل که ظاهراً کاری ایرانی مربوط به ۶۷۴ق/حدود ۱۲۷۵م است، با قطر ۲۴ سانتی متر که ۴۷ صورت فلکی و برج های دوازده گانه بر آن نگاشته شده اند. ۴. کره محمد بن مؤیدالدین عرضی (۶۷۸ یا ۶۸۸ق/۱۲۷۹ یا ۱۲۸۹م) به قطر چهارده سانتی متر شامل ۴۸ صورت فلکی، دایرةالبروج، استوای آسمانی (معدل النهار) که در نقوش آن از طلا و نقره استفاده شده و در حال حاضر در شهر درسدن نگهداری می شود. ۵. کره ای فاقد تاریخ به قطر نوزده سانتی متر، شامل ۴۹ صورت فلکی (شبیه به کرۀ شمارۀ چهار) در کتابخانۀ ملی پاریس.
wikijoo: کره_آسمانی