کرم چاله

کِرم چاله یا کِرم چال ( به انگلیسی: Wormhole ) ، همچنین پُل اَینشتَین–روزِن ( Einstein–Rosen bridge ) یک ساختار فرضی است که نقاط نامتجانس در فضا - زمان را به هم پیوند داده و بر پایه جواب خاص معادلات میدان اینشتین فرضیه سازی شده است. [ ۱]
کرم چاله را می توان به صورت تونلی تصور کرد که پایانه های آن در نقاط مجزایی از فضا - زمان قرار دارند ( یعنی مکان های متفاوت یا نقاط متفاوتی از زمان یا هردو ) .
کرم چاله ها با نظریه نسبیت عام آلبرت اینشتین سازگاری داشته اما وجود کرم چاله در جهان واقعی هنوز مشاهده نشده است. بسیاری از دانشمندان فرضیه سازی کرده اند که کرم چاله ها صرفاً تصویری ( افکنشی ) از بعد چهارم فضا اند، همان طور که دو بعد را می توان تنها به عنوان بخشی از یک شیء سه بعدی تجربه نمود. [ ۲]
کرم چاله ها قادر به اتصال فواصل بسیار طولانی ( در مقیاس میلیارد سال نوری یا بیشتر ) ، فواصل کوتاه چند متری، جهان های متفاوت یا نقاط متفاوتی از زمان اند. [ ۳]
برای بیان ساده مفهوم کرم چاله، فضا را می توان به صورت یک سطح دو - بعدی در نظر گرفت. در چنین حالتی، کرم چاله را می توان به صورت سوراخی در این سطح در نظر گرفت که منجر به ایجاد لولهٔ سه بعدی می گردد ( سطح داخلی یک استوانه ) ، آنگاه این لوله در مکان دیگری از همان سطح دو بعدی به صورت یک حفره مشابه با حفره ورودی ظهور خواهد کرد. کرم چاله حقیقی در صورت وجود مشابه با توصیف اخیر است، با این تفاوت که به ابعاد فضایی که در این توصیف به کار رفتند یکی اضافه می گردد. به عنوان مثال، به جای حفره های دایره ای روی صفحه دو بعدی، نقاط ورودی و خروجی را می توان به صورت سوراخ های کروی در فضای سه بعدی تصور نمود که منجر به «لوله» چهار بعدی مشابه با اسفریندر ( استوانه کره ای در فضای چهار بعدی، Spherinder ) خواهد بود.
روش دیگر جهت تصور کرم چاله ها این است که ورقه کاغذی را برداشته و دو نقطه جدا از هم و فاصله دار را بر روی آن ترسیم نموده، آنگاه این ورق کاغذ نمایانگر صفحه ای از فضا - زمان پیوسته بوده و دو نقطه ترسیم شده فاصله ای که باید طی شود را مشخص می کنند، اما از لحاظ نظری، کرم چاله قادر به اتصال دو نقطه به وسیله خم کردن صفحه می باشد ( یعنی خم کردن ورقه کاغذ ) ، چنان که نقاط همدیگر را لمس کنند. بدین طریق، مسافرت بین دو نقطه بسیار راحت تر خواهد بود؛ چون دو نقطه دیگر از هم فاصله ای ندارند.