کرم شب تاب

کرمِ شب تاب برخلاف نامش که از خانواده حشرات است، دراصل عضو خانوادهٔ سوسکها و زیرشاخه غلاف پران یا قاب بالان می باشد. کرم های شب تاب نور سرد تولید می کنند که فاقد طیف های فروسرخ و فرابنفش می باشد. این نور که طول موج آن از ۵۱۰ تا ۶۷۰ نانومتر متغیر است می تواند به رنگ های زرد، سبز یا قرمز کم رنگ دیده شود. دانشمندان پیشتر بر این عقیده بودند که این حشرات با نور شفقی فسفری شان موجب جلب توجه جنس مخالف برای جفتگیری یا صید برای شکار می شوند. اما تحقیقاتی که اخیراً توسط گروهی از محققان با سرپرستی دانشمند بلژیکی، رافائل دی کاک انجام شده است نشان می دهد که کرم های شب تاب از نوردهی به عنوان یک سیستم دفاعی برای مقابله با شکارچیان استفاده می کنند. تاکنون در حدود ۲۰۰۰ گونه از این نوع حشرات در نواحی معتدل و گرمسیری شناسایی شده است. بسیاری از آنها در مناطق مردابی و جنگلی، جایی که لاروهایشان به منابع غذایی دسترسی داشته باشند زندگی می کنند. در بین بیشتر گونه ها هر دو جنس نر و ماده توانایی پرواز دارند. اما در بین بعضی گونه ها، جنس ماده قادر به پرواز نمی باشد.
تولید نور توسط کرمهای شبتاب نتیجه یک واکنش شیمیایی است با عنوان زستابی شه در عضو ویژه ای که عموماً در قسمت تحتانی شکم حشره واقع شده است انجام می گیرد. طی این روند ماده ای به نام لوسی فرین با اکسیژن ترکیب شده و تولید نور می کند. البته ماده دیگری هم با نام لوسیفراز در فرایند تولید نور نقش دارد. این ماده به عنوان کاتالیزور عمل می کند.
در کتاب کلیله و دمنه داستانی دربارهٔ کرم شب تاب و میمون هایی که گمان می کردند این کرم قطعه ای آتش است، وجود دارد. [ ۱]
سعدی نیز در بوستان حکایتی دربارهٔ کرم شب تاب آورده است:
مگر دیده باشی که در باغ و راغ
بتابد به شب کرمکی چون چراغ
یکی گفتش ای کرمک شب فروز
چه بودت که بیرون نیایی به روز
ببین کاتشین کرمک خاکزاد
جواب از سر روشنایی چه داد
که من روز وشب جز به صحرا نیم
ولی پیش خورشید پیدا نیم![ ۲]
همچنین نیما یوشیج می نویسد: می تراود مهتاب، می درخشد شب تاب، . . . خواب به چشم کس و لیک غم این خفته ی چند خواب در چشم ترم می شکند. . .

کرم شب تاب (فیلم ۱۹۴۷). کرم شب تاب ( به هندی: Jugnu ) و ( به انگلیسی: Firefly ) فیلمی هندی محصول سال ۱۹۴۷ و به کارگردانی شاکوت حسن ریزوی است. در این فیلم بازیگرانی همچون دیلیپ کومار، نور جهان، آقا و شاشیکالا ایفای نقش کرده اند.

کرم شب تاب (فیلم ۱۹۷۳). کرم شب تاب ( به هندی: Jugnu ) فیلمی محصول سال ۱۹۷۳ و به کارگردانی پرامود چاکراوورتی است. در این فیلم بازیگرانی همچون درمندرا، هما مالینی، پران، پریم چوپرا، نظیر حسین، محمود علی، لالیتا پاوار، ساتیاجیت پوری ایفای نقش کرده اند.

کرم شب تاب (بالدار). کِر م شب تاب (۱)(firefly)
هر کدام از سوسک های بالدار شب فعال، متعلق به خانوادۀ هامپیریدا۱. همۀ این حشرات طی فرآیند زیست افروزش۲ نور ساطع می کنند.hampyridae

کرم شب تاب (بی بال). کِرم شب تاب (۲)(glow-worm)
کرم مادۀ بی بالی، متعلق به تعداد بی شماری از سوسک های شب نما (حشرات شب تاب). اندام شب نما در زیر شکم، و در انتهای بدن جانور واقع شده است و نور سبز فسفری ای در شب ساطع می کند که برای جلب نرهای بال دار به کار می آید. در جهان، حدود ۲هزار گونه از کرم های شب تاب پراکنده اند و در خانوادۀ لامپیریدا قرار دارند.