کرزوس

کرزوس ( به انگلیسی: Croesus؛ تلفظ: kri:səs، یا: CREE - sus؛ به یونانی: Κροῖσος ) ( از ۵۹۵ تا حدود ۵۴۷ پیش از میلاد ) پادشاه لیدیه بود.
در سال ۵۴۶ پیش از میلاد سارد پایتخت لیدی توسط کوروش فتح شد و کرزوس پادشاه لیدی شکست خورد. [ ۱]
سقوط کرزوس علاوه بر اینکه تأثیر عمیقی بر هلنیسم ( فلسفه و تفکر یونانی ) نهاد، مبدأ یا نقطهٔ ثابتی نیز برای تقویم آن ها فراهم نمود. در این ارتباط «ج. ای. اس. اوانس» اشاره می کند که: «دست کم تا سدهٔ پنجم، کرزوس چهره ای افسانه ای شده بود که خارج از محدودهٔ گاهشماری متعارف قرار داشت. » کرزوس به خاطر ثروت خود بسیار مشهور بود. هرودوت و پاوسانیاس ( شاعر یونانی ) به حفظ قربانی ها و هدایای وی در معبد دلف ( دلفی ) اشاراتی دارند.
به خاطر همین ثروت زیاد، در فرهنگ یونانی و ایرانی نام کرزوس، به نامی هم معنا یا مترادف با نام مردی ثروتمند شد. . بدین ترتیب «ثروت کرزوس» به صورت ضرب المثل از عصر کلاسیک بدین سو باقی مانده است:
به عنوان نمونه در انگلیسی، اصطلاحاتی از قبیل «ثروتمند همچون کرزوس» یا «ثروتمندتر از کرزوس شدن» هنوز هم برای نشان دادن ثروت بزرگ به کار می رود. نخستین فرد شناخته شده ای که اصطلاح مذکور را با چنین کاربردی در زبان انگلیسی به کار گرفت شخصی به نام «جان گاورز» بود، که در سال ۱۳۹۰ میلادی در اثر خود به نامِ «آمانتیس کونفسیوس» از آن در یک قطعه شعر بهره برد.
جدای از شرح های شاعرانه ای که از کرزوس در برخی منظومه های شعری باقی مانده است، می توان از سه متن کلاسیک که در مورد وی وجود دارد نام برد:
شرح نخست، شرح هایی است که هرودوت در مورد لیدیه ارائه کرده است و مشتمل بر: گفتگوی کرزوس با سولون ، تراژدی آتیس پسر کرزوس و سقوط کرزوس ؛ می باشند.
مورد بعدی، نوشته های گزنفون در مورد کرزوس است که آن را طی زندگینامه مدیحه سرایانه و غرق در افسانهٔ خود، از زندگی کوروش ( موسوم به کوروش نامه ) ثبت کرده است. ( سیروپدیا، بخش: ۷٫۱ )
و همچنین شرحی که کتزیاس، در ستایش کوروش نوشته است نیز، حاوی اشاراتی به کرزوس نیز هست.
کرزوس که در حدود سال ۵۹۵ پیش از میلاد به دنیا آمده بود، گرچه از یونانیان منطقه لونیان باج و خراج می ستاند، اما در مقایسه با پدرش در برابر هلنی ها مواضع دوستانه تری داشت. کرزوس، به طور سنتی در یک نقطه از سرزمین خویش به شاهزادهٔ فریژی، موسوم به آدراستوس پناه داده بود.