کُردی، زبان
از زبان های هند و اروپایی، در گروه شمال غربی شاخۀ ایرانی از هندو ایرانی رایج در میان نزدیک به ۲۰میلیون کاربر ساکن در کشورهای ترکیه، ایران، عراق، سوریه، لبنان و ماورای قفقاز و به صورت مهاجر در افغانستان و آلمان. گویش های گوناگون کردی مجموعۀ زبانی یکپارچه ای را تشکیل می دهند که آن را از زبان های شمال غربی دیگر نظیر تالشی، گیلکی و سمنانی متمایز می کند. با این همه گویش های گوناگون کردی تفاوت هایی با هم دارند که به فاصلۀ جغرافیایی آن ها از همدیگر مربوط است. زبان کردی را می توان به ۳ گروه گویشی تقسیم کرد: الف. گروه شمالی که خود به ۲ زیرگروه غربی و شرقی تقسیم می شود. در گروه غربی، گویش های کرمانجی در شرق و جنوب شرقی ترکیه، در همسایگی مناطق کردنشن ایران و سوریه، رواج دارد. گویش های نزدیک به کرمانجی را می توان در شمال استان آذربایجان غربی شمال خراسان، منطقۀ عمارلو در استان گیلان، بلوچستان ایران و افغانستان مشاهده کرد. کرمانجی غربی دارای الفبای لاتینی شبیه الفبای ترکی است که در اوایل دهۀ ۱۹۳۰ تنظیم شده است. در گویش شرقی، می توان کردی رایج در ارمنستان، آذربایجان، گرجستان تا اندازه ای ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان را بررسی کرد. گویش نزدیک به آن بادینانی است که در شمال غربی عراق رواج دارد. ب ـ گروه مرکزی: گویش کردی شمال شرقی عراق که به آن سورانی می گویند؛ همچنین گویش کردستان ایران در جنوب آذربایجان غربی که کُردی و مکُری نامیده می شود و در قسمت جنوبی تر گویش سندای رواج دارد. گویش های کردی سورانی و سندای دارای ادبیات ویژۀ خود هستند و از الفبای عربی ـ فارسی با تغییراتی در آن استفاده می کنند. ج. گروه جنوبی: شامل گویش های ناهمگون مانند کرمانشاهی، سنجابی، کلهری، لکی، و لری (پیشکوه) است. در گویش های کردی ۳ مصوت کوتاه و ۵ مصوت بلند وجود دارد، اما طرز ادای آن ها در گویش های مختلف فرق دارد. در همۀ گویش های کردی علامت نکره حفظ شده است.
از زبان های هند و اروپایی، در گروه شمال غربی شاخۀ ایرانی از هندو ایرانی رایج در میان نزدیک به ۲۰میلیون کاربر ساکن در کشورهای ترکیه، ایران، عراق، سوریه، لبنان و ماورای قفقاز و به صورت مهاجر در افغانستان و آلمان. گویش های گوناگون کردی مجموعۀ زبانی یکپارچه ای را تشکیل می دهند که آن را از زبان های شمال غربی دیگر نظیر تالشی، گیلکی و سمنانی متمایز می کند. با این همه گویش های گوناگون کردی تفاوت هایی با هم دارند که به فاصلۀ جغرافیایی آن ها از همدیگر مربوط است. زبان کردی را می توان به ۳ گروه گویشی تقسیم کرد: الف. گروه شمالی که خود به ۲ زیرگروه غربی و شرقی تقسیم می شود. در گروه غربی، گویش های کرمانجی در شرق و جنوب شرقی ترکیه، در همسایگی مناطق کردنشن ایران و سوریه، رواج دارد. گویش های نزدیک به کرمانجی را می توان در شمال استان آذربایجان غربی شمال خراسان، منطقۀ عمارلو در استان گیلان، بلوچستان ایران و افغانستان مشاهده کرد. کرمانجی غربی دارای الفبای لاتینی شبیه الفبای ترکی است که در اوایل دهۀ ۱۹۳۰ تنظیم شده است. در گویش شرقی، می توان کردی رایج در ارمنستان، آذربایجان، گرجستان تا اندازه ای ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان را بررسی کرد. گویش نزدیک به آن بادینانی است که در شمال غربی عراق رواج دارد. ب ـ گروه مرکزی: گویش کردی شمال شرقی عراق که به آن سورانی می گویند؛ همچنین گویش کردستان ایران در جنوب آذربایجان غربی که کُردی و مکُری نامیده می شود و در قسمت جنوبی تر گویش سندای رواج دارد. گویش های کردی سورانی و سندای دارای ادبیات ویژۀ خود هستند و از الفبای عربی ـ فارسی با تغییراتی در آن استفاده می کنند. ج. گروه جنوبی: شامل گویش های ناهمگون مانند کرمانشاهی، سنجابی، کلهری، لکی، و لری (پیشکوه) است. در گویش های کردی ۳ مصوت کوتاه و ۵ مصوت بلند وجود دارد، اما طرز ادای آن ها در گویش های مختلف فرق دارد. در همۀ گویش های کردی علامت نکره حفظ شده است.
wikijoo: کردی،_زبان