کردهای جمهوری ترکمنستان ( به کردی: Kurdên Tirkmenistanê ) به ساکنان کردتبار جمهوری ترکمنستان ( شوروی سابق ) گفته می شود.
در سده نخست هجری سال ۵۷ هنگامی که کاروان عرب از سمرقند به نجد می رفت در نزدیک مرو شاعر معروف عرب مالک بن ریب بیمار و بستری شد او قصیده معروفی دارد که در ان قصیده ذکر می کند که اطراف او را خانه های کردان فرا گرفته در سده های پس از ان نیز بارها در کتابهای دیگر به اسکان کردان در خراسان و بویژه در اطراف مرو اشاره شده است.
... [مشاهده متن کامل]
أقول وقد حالت قری الکرد بیننا
جزی الله عمراً خیر ما کان جازیا
می گویم در حالی که روستاهای کرد بسیاری حول ما را گرفته است که خدا عمرو را که - سبب اورارگیم بود - جزا دهد
پیشینهٔ کردهای ترکمنستان به قرن ۱۷ میلادی بازمی گردد. با ظهور حکومت صفوی و تغییر مذهب رسمی ایران به تشیع، اختلافات مذهبی در خاورمیانه ایجاد شد که یکی از دلایل تاخت و تاز ازبک ها در خراسان و به دنبال آن، غارت مشهد بوده است. بدستور شاه عباس اول، گروهی از کردها که بیشتر از قبایل کرمانج زیرکانی و جلالی بودند، در خراسان اسکان یافتند تا امنیت به کوهستان ها بازگردد. پس از صفویان، نادرشاه افشار نیز که به اهمیت کردها در منطقه پی برده بود، کردهای بیشتری برای جلو بردن اهداف حکومت در منطقه سرازیر نمود. پس از انعقاد عهدنامه آخال در سال ۱۸۸۱ بین ایران و روسیه تزاری بخشی از کردها در آن سوی مرز در قلمرو روسیه ماندند. در سال ۱۹۳۷ با انحلال جمهوری کردستان شوروی در قفقاز شمار زیادی از کردها به ترکمنستان تبعید و شمار دیگر نیز، در سال ۱۹۴۴، به دستور استالین تبعید شدند.
مارف خزنه دار، در کتاب خود دربارهٔ کردهای ترکمنستان می نویسد:
کردهای ترکمستان در اصل تبارشان به کردهای خراسان می رسد که در اعصار مختلف به ترکمستان مهاجرت کرده اند. کردهای خراسان نیز خود در اصل از بخشهای غربی ایران و منطقه غرب دریاچه ارومیه با توسل به زور به خراسان کوچانده شده اند. بخش بزرگی از این کوچ اجباری در سال ۱۶۱۸ به فرمان شاه عباس صفوی روی داده که طی آن پانزه هزار خانوار کرد به خراسان برده می شوند. از جمله این عشایر می توان از جعفرانلو و شادیلوو نام برد که در نواحی قوچان، شیروان، بجنورد و بعدها در دیگر مناطق خراسان از جمله دره گز، قلات و تراخان سکونت داده می شوند.
در سده نخست هجری سال ۵۷ هنگامی که کاروان عرب از سمرقند به نجد می رفت در نزدیک مرو شاعر معروف عرب مالک بن ریب بیمار و بستری شد او قصیده معروفی دارد که در ان قصیده ذکر می کند که اطراف او را خانه های کردان فرا گرفته در سده های پس از ان نیز بارها در کتابهای دیگر به اسکان کردان در خراسان و بویژه در اطراف مرو اشاره شده است.
... [مشاهده متن کامل]
أقول وقد حالت قری الکرد بیننا
جزی الله عمراً خیر ما کان جازیا
می گویم در حالی که روستاهای کرد بسیاری حول ما را گرفته است که خدا عمرو را که - سبب اورارگیم بود - جزا دهد
پیشینهٔ کردهای ترکمنستان به قرن ۱۷ میلادی بازمی گردد. با ظهور حکومت صفوی و تغییر مذهب رسمی ایران به تشیع، اختلافات مذهبی در خاورمیانه ایجاد شد که یکی از دلایل تاخت و تاز ازبک ها در خراسان و به دنبال آن، غارت مشهد بوده است. بدستور شاه عباس اول، گروهی از کردها که بیشتر از قبایل کرمانج زیرکانی و جلالی بودند، در خراسان اسکان یافتند تا امنیت به کوهستان ها بازگردد. پس از صفویان، نادرشاه افشار نیز که به اهمیت کردها در منطقه پی برده بود، کردهای بیشتری برای جلو بردن اهداف حکومت در منطقه سرازیر نمود. پس از انعقاد عهدنامه آخال در سال ۱۸۸۱ بین ایران و روسیه تزاری بخشی از کردها در آن سوی مرز در قلمرو روسیه ماندند. در سال ۱۹۳۷ با انحلال جمهوری کردستان شوروی در قفقاز شمار زیادی از کردها به ترکمنستان تبعید و شمار دیگر نیز، در سال ۱۹۴۴، به دستور استالین تبعید شدند.
مارف خزنه دار، در کتاب خود دربارهٔ کردهای ترکمنستان می نویسد:
کردهای ترکمستان در اصل تبارشان به کردهای خراسان می رسد که در اعصار مختلف به ترکمستان مهاجرت کرده اند. کردهای خراسان نیز خود در اصل از بخشهای غربی ایران و منطقه غرب دریاچه ارومیه با توسل به زور به خراسان کوچانده شده اند. بخش بزرگی از این کوچ اجباری در سال ۱۶۱۸ به فرمان شاه عباس صفوی روی داده که طی آن پانزه هزار خانوار کرد به خراسان برده می شوند. از جمله این عشایر می توان از جعفرانلو و شادیلوو نام برد که در نواحی قوچان، شیروان، بجنورد و بعدها در دیگر مناطق خراسان از جمله دره گز، قلات و تراخان سکونت داده می شوند.
