کتابخانه شاه چراغ

[ویکی اهل البیت] مرقد احمد بن موسی بن جعفر معروف به شاه چراغ از مزارات معروف استان فارس است. در پی کشف مدفن احمد بن موسی به دستور اتابک ابوبکر بن سعد زنگی (628-658ق.) بقعه ای بر آن ساخته شد و به تدریج بر رونق آن افزوده شد. تاشی خاتون، مادر ابواسحاق اینجو (744-758ق.) در 744ق. قبه و گنبدی زیبا برای آن بنا نهاد.
تاشی خاتون، برای مرقد مدرسه ای احداث کرد و در زاویه آن کتابخانه ای تأسیس و مجموعه ای ارزشمند به آن اهدا نمود. وی قرآنی مذهّب در 30 جزء به خط ثلث پیر یحیی جمالی صوفی که با آب طلا به تاریخ 746ق. نوشته شده بود وقف آن کرد که اکنون در موزه پارس نگهداری می شود . کتابخانه ای که تاشی خاتون به تدریج با وقف قرآن و کتاب های دیگر فراهم ساخت از آسیب روزگار محفوظ نماند.
در آغاز سده دهم، کتابخانه بازسازی و احیا شد. بعد از این تاریخ باز هم کتابخانه دچار فرودهایی شد. پس از سال ها، به اهتمام سید جلال الدین محمد معروف به مجدالاشراف، متولی آستانه احمد بن موسی در 1325ق. به منظور احیای رونق از دست رفته کتابخانه قدیم، مجموعه ای جدید شکل گرفت.
وی که مردی فاضل و عارف بود کتاب های بسیاری برای کتابخانه فراهم کرد و بر پشت جلد تمام آنها کلمه "وقف" را مُهر کرد. او علاوه بر تهیه کتب مزبور، رسالات و کتب تألیفی خود و کتاب هایی را که بر آنها شرح یا حاشیه نوشته بود، به مجموعه افزود. در همان سال برای نخستین بار مصطفی مؤذن طبق فرمان رسمی که اکنون در موزه شاه چراغ موجود است، به کتابداری آستانه مقدس احمدی منصوب شد.
پس از وی به علت بی توجهی، بسیاری از کتاب ها پراکنده شد. در 1343 ش. به همت برادران شریفی، متولیان وقت بقعه شاه چراغ، کتابخانه با قریب یک هزار جلد کتاب باقیمانده در حجره ای احیا و رسمآ در 24 آبان 1344 افتتاح شد.
درباره آستانه و کتابخانه آن سه کتاب خطی و چاپ سنگی و چاپی از قدیم به یادگار مانده است: کتاب خطی آثار احمدی به قلم هبه الله غیاث الدین، خادم آستانه که وی آن را برای شاه سلطان حسین صفوی در 1105ق. به پایان برده است، کتاب چاپ سنگی آثار احمدیه به قلم جلال الدین محمد مجدالاشراف شیرازی (1246-1331ق.) که در ماه رجب 1323ق. منتشر شده است و هدیه احمدی تألیف محمدجعفر شاملی و محمدهادی سلامی، کتابداران آستانه که به سال 1341 در شیراز به چاپ رسیده است.
در 1356، هشتصد جلد کتاب خطی و بیش از هشت هزار جلد کتاب چاپی در کتابخانه شاه چراغ موجود بوده است. بسیاری از مراکز فرهنگی و نیکوکاران، کتابخانه های شخصی و یا کتاب های خطی و چاپی خود را تقدیم آستانه شاه چراغ کرده اند. از آن جمله می توان به کتابخانه مهدی کجوری (1292ق.) اشاره کرد. مجموعه کتب اهدایی کتابخانه آستانه شاه چراغ تا اردیبهشت 1380، 2888 جلد بوده است.
کتابخانه نیمه اول 1380 در محل آستانه با دو سالن مطالعه و مخزن، پاسخگوی مراجعان است و ساختمان جدید آن جنب آستانه در دست احداث است. کتابخانه آستانه شاه چراغ تا 1381 دارای 2505 جلد کتاب خطی، 20000 جلد کتاب چاپی و 1823 جلد نشریه بوده است. کتابخانه 10820 عضو و 6 نفر کارمند دارد. اغلب مراجعان آن را دانش آموزان و طلاب تشکیل می دهند.