الشِّفاء مهم ترین و جامع ترین اثر ابن سینا را می توان دائرةالمعارفی به زبان عربی، در علوم عقلی به حساب آورد که در آن چکیدهٔ آرای فلاسفهٔ بزرگ قدیم یونان و شارحان مدرسهٔ اسکندریه و افلاطونیان و نوافلاطونیان و… در همهٔ علوم عقلی، اعم از منطق، طبیعیات، ریاضیات و الهیات فراهم آمده و مورد تحلیل و نقد و بررسی علمی قرار گرفته است. مؤلف در کتاب گران سنگ شفاء در هر چهار قسمتِ منطق، ریاضی، طبیعی و الهیات توانسته به طور دقیق و کامل سخن بگوید و مطالب لازم را دربارهٔ هریک از این چهار علم شریف به صورتی منظم و قابل استفاده در اختیار مخاطب قرار دهد.
... [مشاهده متن کامل]
کتاب شفاء، مشتمل بر فنون طبیعیات، منطق، الهیات و ریاضیات است؛ به این صورت که مباحث هر علمی به فنونی، و مباحث هر فنی به مقالاتی، و مباحث هر مقاله ای به فصولی تقسیم شده و در هر فصل، مسائل، با حوصله و تفصیلی که شایستهٔ آثار علمی است، بدون تکرار و اطناب، مورد بررسی قرار گرفته است.
این بخش کتاب، با آن که به طور پراکنده و در بیش از ده سال و در حالات و شرایط کاملاً متفاوت و پرفراز و نشیب، نوشته شده است و با آن که بخش اعظم آن، بدون دست رسی به منابع و تنها با تکیه بر حافظه، تألیف گردیده است، از عالی ترین دقایق و تحلیل های علمی و فلسفی برخوردار است. بخش منطق شفا از جامع ترین آثار دربارهٔ علم منطق می باشد و در چهار جلد رحلی، به زبان عربی، به چاپ رسیده است. بخش منطق این کتاب در نه فن تنظیم شده است به این صورت:
• فن اول، مشتمل بر دو مقالهٔ چهارده فصلی و چهار فصلی.
• فن دوم، مشتمل بر هفت مقالهٔ شش، پنج، چهار، پنج، شش، شش و چهار فصلی.
• فن سوم، مشتمل بر دو مقالهٔ ده و پنج فصلی.
• فن چهارم، مشتمل بر نه مقاله هفت، چهار، پنج، شش، پنج، شش، سه، سه و بیست و چهار فصلی.
• فن پنجم، مشتمل بر چهار مقالهٔ دوازده، ده، نه و ده فصلی.
• فن ششم، مشتمل بر هفت مقالهٔ ده، شش، چهار، سه، پنج، یک و چهار فصلی.
• فن هفتم، مشتمل بر دو مقالهٔ چهار و شش فصلی.
• فن هشتم، مشتمل بر چهار مقالهٔ هفت، نه، هشت و پنج فصلی.
• فن نهم، مشتمل بر هشت فصل.
شیخ الرئیس در مبسوط ترین اثر خود؛ یعنی شفا که قصد همراهی با حکمای مشاء را داشته، خود را ملزم کرده تا حد امکان از مخالفت با ایشان بپرهیزد. در تألیف این کتاب تا حد زیادی از طریق ارسطو پیروی کرده است؛ به گونه ای که می توان بخش منطق شفا را شرحی بر ارغنون ارسطو دانست و چنان که خود او در مقدمه آن گفته است، در ترتیب مطالب از ترتیب کتاب های صاحب منطق ( ارسطو ) پیروی کرده است. شیخ الرئیس در پایان کتاب سفسطه از منطق شفاء، سخن خود ارسطو را نقل می کند که او در باب قیاس از پیشینیان خود جز قوانین مجمل و ضوابط غیر مفصل، چیزی به ارث نبرده و این او بوده است که با رنج فراوان و کوشش بسیار، ضروب هر قیاس و شرایط انتاج آن را بیان داشته است. آن گاه ابن سینا پس از نقل سخن ارسطو، خود، می گوید: «ای گروه دانش پژوهان و اندیشمندان دربارهٔ آنچه این مرد بزرگ گفته تأمل کنید که آیا بعد از او تا به امروز که نزدیک به هزار وسی صد سال می گذرد، کسی آمده است که بر آن خرده گیرد یا ثابت کند که در سخن او نقصی هست ویا بر آن چیزی بیفزاید؟ خیر آنچه ارسطو آورده، کامل و میزان صحیح و حق صریح می باشد».
... [مشاهده متن کامل]
کتاب شفاء، مشتمل بر فنون طبیعیات، منطق، الهیات و ریاضیات است؛ به این صورت که مباحث هر علمی به فنونی، و مباحث هر فنی به مقالاتی، و مباحث هر مقاله ای به فصولی تقسیم شده و در هر فصل، مسائل، با حوصله و تفصیلی که شایستهٔ آثار علمی است، بدون تکرار و اطناب، مورد بررسی قرار گرفته است.
این بخش کتاب، با آن که به طور پراکنده و در بیش از ده سال و در حالات و شرایط کاملاً متفاوت و پرفراز و نشیب، نوشته شده است و با آن که بخش اعظم آن، بدون دست رسی به منابع و تنها با تکیه بر حافظه، تألیف گردیده است، از عالی ترین دقایق و تحلیل های علمی و فلسفی برخوردار است. بخش منطق شفا از جامع ترین آثار دربارهٔ علم منطق می باشد و در چهار جلد رحلی، به زبان عربی، به چاپ رسیده است. بخش منطق این کتاب در نه فن تنظیم شده است به این صورت:
• فن اول، مشتمل بر دو مقالهٔ چهارده فصلی و چهار فصلی.
• فن دوم، مشتمل بر هفت مقالهٔ شش، پنج، چهار، پنج، شش، شش و چهار فصلی.
• فن سوم، مشتمل بر دو مقالهٔ ده و پنج فصلی.
• فن چهارم، مشتمل بر نه مقاله هفت، چهار، پنج، شش، پنج، شش، سه، سه و بیست و چهار فصلی.
• فن پنجم، مشتمل بر چهار مقالهٔ دوازده، ده، نه و ده فصلی.
• فن ششم، مشتمل بر هفت مقالهٔ ده، شش، چهار، سه، پنج، یک و چهار فصلی.
• فن هفتم، مشتمل بر دو مقالهٔ چهار و شش فصلی.
• فن هشتم، مشتمل بر چهار مقالهٔ هفت، نه، هشت و پنج فصلی.
• فن نهم، مشتمل بر هشت فصل.
شیخ الرئیس در مبسوط ترین اثر خود؛ یعنی شفا که قصد همراهی با حکمای مشاء را داشته، خود را ملزم کرده تا حد امکان از مخالفت با ایشان بپرهیزد. در تألیف این کتاب تا حد زیادی از طریق ارسطو پیروی کرده است؛ به گونه ای که می توان بخش منطق شفا را شرحی بر ارغنون ارسطو دانست و چنان که خود او در مقدمه آن گفته است، در ترتیب مطالب از ترتیب کتاب های صاحب منطق ( ارسطو ) پیروی کرده است. شیخ الرئیس در پایان کتاب سفسطه از منطق شفاء، سخن خود ارسطو را نقل می کند که او در باب قیاس از پیشینیان خود جز قوانین مجمل و ضوابط غیر مفصل، چیزی به ارث نبرده و این او بوده است که با رنج فراوان و کوشش بسیار، ضروب هر قیاس و شرایط انتاج آن را بیان داشته است. آن گاه ابن سینا پس از نقل سخن ارسطو، خود، می گوید: «ای گروه دانش پژوهان و اندیشمندان دربارهٔ آنچه این مرد بزرگ گفته تأمل کنید که آیا بعد از او تا به امروز که نزدیک به هزار وسی صد سال می گذرد، کسی آمده است که بر آن خرده گیرد یا ثابت کند که در سخن او نقصی هست ویا بر آن چیزی بیفزاید؟ خیر آنچه ارسطو آورده، کامل و میزان صحیح و حق صریح می باشد».
