کبک دری. [ ک َ ک ِ دَ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) کبکی که در دره و کوه می باشد و از کبکهای معمولی دو برابر بزرگتر است و آن خاکستری رنگ است و مخطط به خطوط سفید بسیار ریز. صاحب مخزن الادویه نوشته بهترین طیور بری آن است و بعد از آن شحرور و پس سمانی و پس حجل و دراج و تیهو و شفنین و جوجه کبوتر و ورشان و فاخته. و در تبرستان آن را کوه کوب گویند یعنی کبک کوهی و دری و عوام کبک زری گویند و پر او را بر کلاه طفلان آویزند و حافظ پندارند. ( آنندراج ). مرغی است بزرگ جثه چند خروسی درشت برنگ خاکی و روشن با پری کوتاه و گوشتی نازک و لطیف و لذیذ. ( یادداشت مؤلف ). نوعی از کبک که بزرگتر از کبک معمولی است. ( از ناظم الاطباء ) : تا نیامیزد با زاغ سیه باز سپید تا نیامیزد با باز خشین کبک دری.
فرخی.
چون صفیری بزند کبک دری در هزمان بزند لقلق بر کنگره بر، ناقوسی.
منوچهری.
گویی بط سپید جامه به صابون زده ست کبک دری ساق پای در قدح خون زده ست.
منوچهری.
چون بهم کردی بسیار بنفشه طبری باز برگرد و به بستان شو چون کبک دری.
منوچهری.
چون قهقهه قنینه که می زو فروکنی کبک دری بخندد شبگیر تا ضحی.
منوچهری.
همی رفت جم پیش آن سعتری جهان بر چمن همچو کبک دری.
اسدی ( گرشاسب نامه ).
چو کبک دری باز مرغست لیکن خطر نیست با باز کبک دری را.
ناصرخسرو.
بجز شکر نعمت نگیرد که شکر عقاب است و نعمت چو کبک دری ست.
ناصرخسرو.
هر زبانی بر تو از دانش دری را برگشاد تا بهر در می خرامی کش تر از کبک دری.
سوزنی.
شده ز خون یلان همچو پای کبک دری میان معرکه سیمرغ مرگ را عنقا.
|| نام نوایی است از موسیقی. ( آنندراج ). یکی از سی لحن باربد. ( یادداشت مؤلف ) : مطربان ساعت بساعت بر نوای زیر و بم بیشتر بخوانید ...
فرهنگ فارسی
کبکی که در دره و کوه می باشد و از کبکهای معمولی دو برابر بزرگتر است
پیشنهاد کاربران
کبک دری ؛ نام نوعی از کبک باشد. و در وجه آن بعضی گفته اند که منسوب به دره کوه باشد و گروهی مرقوم کرده اند که بسبب خوشخوانی دری گویند. ( از جهانگیری ) . نوعی علی حده است از کبک که به جثه از دیگر کبکان کلان تر و به رنگ بهتر باشد و چون این نوع کبک در دره کوه بسیار یافته می شود آن را دری می خوانند. ( از غیاث ) . کبکهائی که در میان دره کوه پرورش می یابند و بسیار بزرگ ، به قدر خروسی می شوند. ( از آنندراج ) ( از انجمن آرا ) . مرحوم دهخدا در یادداشتی باعلامت شک و تردید نوشته است : کبک دری آیا منسوب به دربار شاهان است چنانکه فرانسویها نیز آن را کبک شاهانه گویند : ... [مشاهده متن کامل]
تذروان و طاوس و کبک دری بیابی چو بر کوهها بگذری. فردوسی. از لاله همی لعل کند کبک دری پر وز سبزه همی سبز کند زاغ سیه بال. فرخی. مجلس تو ز نکورویان چون باغ بهار پر تذروان خرامنده و کبکان دری. فرخی. تازان چون کبک دری در کمر یازان چون سرو سهی درچمن. فرخی. از قهقهه قنینه که می زو فروکنی کبک دری بخندد شبگیر تا ضحی. منوچهری. همی رفت جم پیش آن سعتری چمان بر چمن همچو کبک دری. اسدی. چو کبک دری بازمرغ است لیکن خطر نیست با باز کبک دری را. ناصرخسرو. شد کبک دری ز قهقهه سست کاین پیشه من نه پیشه تست. نظامی. چندانکه چو باز می پریدم از کبک دری نشان ندیدم. نظامی. روان گشته به نقلان کبابی گهی کبک دری گه مرغ آبی. نظامی. منزل تو دستگه سنجری طعمه تو سینه کبک دری. نظامی. نای قمری به ناله سحری خنده برده ز کام کبک دری. نظامی. خجل روئی ز رویش مشتری را چنان کز رفتنش کبک دری را. نظامی. دیگر نظر نکنم بالای سرو چمن دیگر صفت نکنم رفتار کبک دری. سعدی.
کبک دری یا کبک دره ( نام علمی: Tetraogallus caspius ) نام یک گونه از زیرخانواده کبکیان و از خانواده قرقاولان است. خاستگاه آن شمال افغانستان، مناطقی از کوه های هندوکش و منطقه وسیعی از دامنه های تخارستان است. این پرنده جثه ای بزرگ به رنگ خاکستری نخودی دارد. پرهای پروازش سفیدرنگ است و غالباً در مناطق بسیار مرتفع کوهستانی که ارتفاع آن در حدود ۱۸۰۰ تا ۳۰۰۰ متر است، زندگی می کند. اندازه بدن پرنده نر ۵۸ سانتی متر و پرنده ماده ۵۵ سانتی متر است. رنگ شکم تیره و در انتها قرمز کم رنگ به نظر می آید. در پهلوها رگه های طولی پهن به رنگ دارچینی دیده می شود که لابه لای آن ها خاکستری است. دوسوم طول شاه پرهای نخستین و ثانوی بال از سمت قاعده سفیدرنگ است که هنگام پرواز در زیر بال به صورت نوار پهن و مشخصی دیده می شود. طرح خاص صورتش که شامل نوار چشمی و گلوی سفید، تارک خاکستری و خط خاکستری پر رنگ کنار گردن است از فاصله نزدیک قابل تشخیص می باشد. تفاوت پرنده ماده با نر در این است که در پرنده ماده تضاد نقش و نگار صورت کمتر است، ضمناً پرنده ماده کوچک تر، کم رنگ و تاج و گلو نخودی تر است. پرنده نر در پا سیخک یا مهمیز دارد. گونه ای که در جنوب غربی ایران دیده می شود به رنگ خاکستری روشن یا نخودی است. این پرنده بسیار خجالتی و محتاط بوده و نزدیک شدن به آن بسیار دشوار است. از تماشاگر فرار کرده و با احساس خطر بیشتر، به سرعت بالای کوهستان پرواز می کند. به اندازه سایر ماکیان ها اجتماعی نیست، و معمولاً جفت جفت دیده می شود. کبک دری به دو گونه تخاری و هندوکشی وجود دارد. این پرنده در پرتگاه های با شیب تند، کوهستان های صخره ای و قله های مرتفع با گیاهان اندک و پراکنده، به سر برده و در میان سنگ ها و اغلب در لبه صخره های مرتفع آشیانه می سازد. در ایران بومی و نسبتاً فراوان است. در سال های اخیر جمعیت آن به شدت کاهش یافته و شکار آن ممنوع است. ... [مشاهده متن کامل]
کبک دری از پرندگان بومی ایران است، در گذشته این پرنده بسیار زیبای ایرانی نسبتاً فراوان بوده و به دلایل شکار بی رویه و غیره در حال حاضر این پرنده از گونه هایی است که در معرض خطر انقراض نسل قرار دارد. در قدیم در قره داغ به وفور یافت می شد اما امروزه فقط در ارتفاعات بلند کوه های قوشاداغ، هشتسر و غیره یافت می شود. این پرنده در لابه لای صخره ها و سنگ ها و در ارتفاعات لانه ساخته و در هر بار ۶ تا ۹ تخم می گذارد. رنگ پوسته تخم سبز روشن است. زیستگاه این پرنده در ایران و به خصوص در مناطقی از استان چهارمحال و بختیاری، در شهرستان های اردل و فارسان و لردگان و در منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در نزدیکی شهرکرد می باشد. در استان کهگیلویه و بویراحمد و کوه دنا . و همچنین در شمال کشور رشته کوه البرز ( البرز مرکزی ) . در استان خراسان شمالی ( منطقه حفاظت شده سرانی و قرخود ) . در استان آذربایجان شرقی منطقه حفاظت شده ( دیزمار ) و ( ارسباران ) پراکنده شده.
کبک کوهی است که بیشتر به ریگ و ماسه آهن دار علاقه دارد و آهنگران سنتی معادن آهن را از وجود کبک دری پیدا میکردند تمام کبک های منطقه بشرویه خراسان کبک دری هستند
