کبوترخانه ولاشان

مجموعهٔ کبوترخانهٔ ولاشان یا برج های ولاشان اثری تاریخی در ولاشان، استان اصفهان هستند. دیرینگی احداث این اثر مربوط به دوران صفوی، افشاریان و قاجار است. این اثر، مجموعه ای از متراکم ترین سازه های کبوترخانه در ایران و ثبت شده به عنوان یکی آثار ملی ایران است. ۲۵ برج کبوتر در نزدیکی هم، این برج ها را به یکی از متراکم ترین برج های کبوتر تبدیل کرده است. [ ۱]
در دورهٔ صفوی در اصفهان در حدود ۳۰۰۰ برج کبوترخانه وجود داشته است. در تصاویر به جای مانده از کوه آتشگاه هرستان در دوران قاجار برج های کبوترخانه به فاصلهٔ اندک ملاحظه می شوند که اکنون اثری از آن ها موجود نیست؛ بنابراین در دوران صفوی شاید چیزی حدود ۱۸ میلیون لانه کبوتر با احتساب ظرفیت میانگین ۶۰۰۰ کبوتر برای هر کدام از برج ها می توان محاسبه کرد. برج های کبوترخانهٔ خمینی شهر که اکنون وجود دارند بیش از ۲۵ عدد نیستند که عمدتاً در منطقهٔ ولاشان وجود داشته و ظرفیت آن ها از هزار تا هزار و پانصد متفاوت است. در گذشته در ولاشان مرسوم بوده که هر کس قصد داشت تشکیل زندگی بدهد موظف بود با اهالی روستا به صورت دسته جمعی، سالانه یک برج کبوترخانه احداث نماید. فضولات حاوی مقادیر قابل توجهی نیتروژن شیمیایی و آلی و دارای اکسیدهای فسفر و پتاسیم کبوتران در مزارع کشاورزی ماربین بین کشاورزان خرید و فروش می شد. این فضولات باعث می شد تا بهترین محصولات کشاورزی از صیفی جات و سبزیجات تا خربزه و گلابی و به و سیب و حبوبات و گندم تولید شود. [ ۲] [ ۳] [ ۴] [ ۵] [ ۶] [ ۷]
در ادبیات و فرهنگ ایرانی، کبوتر و زن، هر دو را نماد آزادی و عدالت، عشق و زندگی می دانند