کباده

کباده یکی از ادوات ورزش باستانی ایران است. در فرهنگ دهخدا آنرا نوعی کمان مشقی برای قوی شدن کتف کمانداران نام می برند.
کباده در دو بخش تشکیل شده که یک بخش فلزی مانند بخش کمان و یک بخش زنجیری که مانند زه کمان است وزن این وسیله ورزشی معمولاً به شکلی است که ورزشکار که همان رزم آور می باشد را تمرین دهد که در میدان رزم بتواند تعداد زیادی تیر را بدون خستگی در چله نهاده زه را به اندازه کافی کشیده و به هدف شلیک نماید.
کباده در واژه پارسی همان معنای کمان نرم و سست که مخصوص مشق کمان کشیدن است. [ ۱]
پیشینیان ایران باستان برای تمرین و مشق کمان کشی کباده را ساخته اند. تصور می رود کباده های اولیه به صورت و هیئت کباده های کنونی نبوده است. در هنگام صلح ایرانیان برای تمرین رزم به زورخانه رفته و مشق رزم و جنگ می نمودند و در آن مکان مقدس اقدام به نبرد تن به تن و ایجاد استقامت جنگی می نموده اند. کباده برای تمرین کمان کشی و تمرین نگهداشت وزن آن و همچنین کشیدن پی در پی زه کمان استفاده است. چرا که کشیدن زه خود به خود سخت بوده چه رسد در هنگام نبرد که باید پی در پی تیر در کمان نهاده و شلیک نمود. هر رزمنده ایرانی در آن زمان حدود یکصد تیر رها می کرده است. [ ۲]
کباده به نوعی همان کمان جنگی است. هرچند تصور بر این است که کباده های اولیه به هیبت کباده های کنونی نبوده باشد. اما اکنون کباده از یک بخش کمان که از آهن ساخته شده و کاهی با قلم کاری زینت داده می شود و بخش دیگر زه است که یک زنجیر است که دوسمت کمان را به هم متصل می کند برای ایجاد وزن مناسب و هم گن نمودن آن با وزن بخش کمان حلقه هایی را درون حلقه زنجیر اصلی قرار می دهند و گاهی دسته ای نیز وسط زنجیر بخش زهی قرار دارد تا گرفتن آن را آسان سازد.
کباده های زورخانه ای معمولاً در بخش کمان متفاوت هستند در اولین نوع بخش کمان یک میله آهنی و سنگین است که کمی خم شده و یادآور کمانهای ساده چوبی است، نوع دیگر آن بیشتر تزئینی بوده و دارای دسته و بخش کمان دوتکه در دوطرف دسته است و گاهی با قلم کاری مزین شده است، این نوع کباده الگو برداری شده از کمانهای ایرانیان در جنگ می باشد و بیشتر به طراحی دوره شاهنشاهی ساسانی بازمی گردد. [ ۳]
استاندارد درستی در مورد وزن کباده در دست نیست اما به شکل معمول وزن کباده ۱۴ کیلوگرم و طول کمان ۱۵۰ سانتیمتر و زنجیر آن ۲۰۰ سانتیمتر است. شایان ذکر است برای پیشکسوتان باستانی کار وزنهای بالاتر تولید می شود. چنانچه رکورد در این رشته ورزشی ۱۱۰ کیلوگرم می باشد. [ ۴]

کَبّاده
کَبّاده
کَبّاده
کَبّاده
(در لغت به معنی کمانِ نرم و بسیار سست، که بدان مشقِ کمان کشیدن کنند؛ واژۀ لیزم نیز به همین معنی است) وسیله ای آهنین شبیه کمان که به جای زه، رشته زنجیری بلند است و حلقه های آهنی متعدد نیز به آن بسته اند، تا صدایی دل نشین از آن برخیزد و در زورخانه ورزشکاران آن را بالای سر خود حرکت می دهند. کباده های اولیه مانند کباده های امروزی نبوده است، امروزه جنس کباده ها به جای قطعات استخوان از آهن خالص است و تنۀ آن هم حالت فنری ندارد تا بتوان آن را کشید. کباده کشی (کمان کشی) به این ترتیب است که ورزشکار تنۀ کباده را با دست چپ و زنجیر آن را با دست راست می گیرد و بالای سر می برد و چنان حرکت می دهد که دست ها از آرنج تا مچ دست به شکل افقی روی سر قرار گیرد. مرشد زورخانه برای کباده کشیدن ضربی مخصوص می گیرد و برای برخی ضمن گرفتن ضرب آواز هم می خواند. اگر کباده کش پهلوان یا پیش کسوت باشد تعداد کباده های او را نیز با آهنگ می شمارد، اما این شمارش مانند شمارش سنگ عباراتی مخصوص ندارد و به گفتن همان اعداد یک و دو و سه بسنده می کند.