ولایت کاپیساازولایات مرکزی فغانستان بشمار میرودکه دربین ولایات پنجشیر، لغمان ، پروان وکابل موقعیت دارد ، کاپیسااز نظر اداری هم درزمانه های بسیار قدیم وهم اززمانه هامعاصر گاهی مربوط به ولایت کابل و گاهى مربوط به ولایت میشد ، کاپیساازنظر قدامت تاریحی یکی ازجمله ولایات قدیم وباستانی افغانستان بشمارمی رود درزمانه های بسیار قدیم گاه گاهی به حیث مرکزى اپایتخت افغانستان هم بشماررفته وپادشاهان مقتدرآنزمان درآنجازندگی میکردند . دراین مقاله کوتاه ولایت کاپیسا را اززمانه های بسیارقدیم تاامروزاز روی منابع وماءخذ معتبر تاریخی مطالعه وبررسی مینمایم .
... [مشاهده متن کامل]
کاپیسا درزمان دولت هخامنشی ها:
درزمان دولت هخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاد درافغانستان دولت مرکزی ومستقل وجودنداشت وافغانستان توسط حکمرانان محلی اداره میشد وهمین حکمرانان محلی افغانستان هم امورداخلی هر محل وولایت را کنترول واداره میکردند وهم درمقابل حملات خارجی مقاومت ودفاع میکردند . درآنزمان یعنی درقرن ششم قبل ازمیلادکه دولت هخامنشی های فارس به اوج خود رسیده بود وپادشاهان قوی ومقتدرجهان را سرکوب نموده وکشورهای شان رامتصرف شده بود، ولایت کاپیسابه حیث یک ولایت محلی افغانستان توسط حکمرانان محلی اداره میشد. دولت هخامنشی هاباهمان زو روقدرت خودخواست که این ولایت افغانستان رامتصرف شود. وماننددیگرنقاط جهان آن راتصرف کند. مگرباوجوداینکه درافغانستان دولت مرکزی وجودنداشت وتوسط نیروهای محلی به خصوص مردم کاپیسا نیر وهای دولت هخامنشی به سقوط مواجه شد ودراینجاشکست خورد. درمورد این شکست دولت مقتدرهخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاددرکاپیسا، مورخ مشهورافغانستان درکتاب معروف خود «افغانستان درمسیرتاریخ »» چنین می نگارد:«کوروش هفتمین پادشاه سلسله هخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاد، دولت ماراالنهر را ازبین برداشت و دولت لیدی رادراسیای صغیرکه ازدوقرن به این طرف موجودوقوی بوداز بین برد، متعاقبأ بلادیونانی آسیای صغیر را، مثل متصرفات دولت لیدی به ایران الحاق نمود . همچنین کوروش دولت کلده جدیدرامنقرض وسرزمین بین النهرین راجزمتصرفات ایران قرارداد.
کوروش باچنین قدرت متوجه تسخیر باختریان ثروتمندگردید وازسال 545 تا539 قبل ازمیلادبه افغانستا ن که فاقد دولت مرکزی بودجنگ کرد، مردم افغانستان شش سال دربرابر سپاه کوروش جنگیدند، معهذاکوروش ایالات کرمان ، پارتیا، باختر، ستاکیدیا««هزار جات »» سیستان ، بلوچستان وگندهاراراتسخیر ودرکاپیساجنگ های سختی نمود، مگر خودش نیز درسال 529 قبل از میلاد دریکی از این جنگ ها کشته شد.
کاپیسا درزمان حکمروایی اسکندرمقدونی :
اسکندرمقدونی پسرفلیپ پادشاه مقدونیه یونان بود ، بعد ازمرگ پدرش او درمقدونیه یونان پاچاشد، اسکندرمقدونی درسال 334 قبل ازمیلاد بادولت هخامنشی های ایران که درآن زمان ازجمله دولت های مقتدرجهان بودجنگ راآغازنمود. ودرجریان سه جنگ دولت هخامنشی هاراازبین بردوایران رااشغال نمود. اسکندرمقدونی باسپاه قوی خویش درمدت چهارسال توانست که آسیای صغیر، مصروایران رابگیردوبعدازآن بفکرتسحیرهندوستان افتادودرقدم اول افغانستان درسرراه اوقرار داشت .
اسکندرمقدونی درسال 330 قبل از میلا دازایران به افغانستان که فاقددولت مرکزی بود حمله نمودوتوانست که سرزمین افغانستان رااشغال نماید درافغانستان ولایت کاپیسا یکی ازمراکزمهم اسکندرمقدونی بود، وبرای اسکندرمقدونی اهمیت زیاد داشت ، علامه پوهاندعبدالحی حبیبى درکتاب ««تاریخ مختصرافغانستان »»خوددرموردداخل شدن اسکندرمقدونی به کاپیسا چنین می نویسند: ( . . . اسکندرمقدونی به فتح وادی کابل وجبال پامیزادی روی نهاد ، ودراوایل زمستان وماه نومبر329 قبل ازمیلادبه کابل رسیدوعازم کاپیساشد وشهراسکندریه قفقازرادرهوپیان حوالی چاریکاربنانهاد ) .
کاپیسادرزمان سلطنت یونان وباختری :
بعدازمرگ اسکندرمقدرنی درسال 327 قبل ازمیلاد امپراتوری وسیع اودربین حکمرانان اسکندرمقدرنی تقسیم گردید . میلیوکوش که مقتدرترین آن ها بوددرایران وشام پادشاهی خویش راتشکیل دادودرکوشش این شدکه تمام ساحات فتح شده اسکندرمقدونی رابدست بیاورد. درزمان زمامداری اواین پلان اوعملی نشد.
درزمان حکمرانی انتیوکوش دوم پسر سیلیوکوش یونانی ««دیودوت »»به حیث حکمران باختر مقررگردید، وی می خواست که به واسطه مقرری ««دیودوت»»درباخترودرمجموع درتمام آریاناپلان های خودراتطبیق نماید مگر««دیودوت »»به کمک یونانی های باختری وآزادی خواهان باختر، درسال 250 ق م باختررابه حیث سلطنت مستقل یونان وباختری اعلان نمودخلاصه اینکه ازسال 250 ق م الی 135 ق م دولت یونان و باختری درتمام سرحدات آریانای باستان مسلط گردیدوبه حیث یک دولت نیرومند وقوی عرض وجود نمود. دولت یونان وباختری نه تنهادرآریانا تسلط وحاکمیت داشت بلکه خارج ازسرحدات آریانا طرف شمال تاسغدیانه ، طرف شمال شرق تا سنکیانگ وکاشغرچین وطرف جنوب تا. هندوستان وسعت داشت .
هیلیو کلس یکی ازجمله پادشاهان قوی ومقتدردولت یونان وباختری بوددرزمان حکمرانی ازحملات ساک هااز جانب شمال وحملات پارت ها ازجانب شرق آریاناآغازگردیدواوار مجبور ساختند که به جنوب هندوکش برود. به این ترتیب هلیوکلش آخرین پادشاه یونان وباختری است که درصفحات شمال آریانا ودرزمان همین پادشاه درسال 135 ق م مرکز سلطنت یونان وباختری رااز شمال هندوکش به جنوب هندوکش درکاپیسا منتقل گردید وکاپیسا مرکز دولت یونان وباختری گردید .
ولایت کاپیسا در عهد کوشانیان
یکی ازدوره های مهم تاریخ افغانستان قدیم دوره امپراتوری کوشانی هااست ، که این دوره ازسال 40 ق م آغاز میگردد وتاسال 220 میلادی دوام نمودپادشاهان مقتدری دراین دوره به پادشاهی ر سیده است . دراین دوره وسعت خاک آریانا ازسرحدات طبیعی آن گذشته وتاخاک هندوستان امپراتوری کوشانی هاوسعت داشت .
مقتدرترین پادشاه کوشانی ها عبارت از ( ( کانیشکا ) ) بودکه بین سال های 120و160 میلادی سلطنت کرده است این شخص پایتخت مرکزدولت کوشانی هاراازشمال هندوکش به جنوب هندوکش منتقل ساخت وکاپیساراب . . .
... [مشاهده متن کامل]
کاپیسا درزمان دولت هخامنشی ها:
درزمان دولت هخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاد درافغانستان دولت مرکزی ومستقل وجودنداشت وافغانستان توسط حکمرانان محلی اداره میشد وهمین حکمرانان محلی افغانستان هم امورداخلی هر محل وولایت را کنترول واداره میکردند وهم درمقابل حملات خارجی مقاومت ودفاع میکردند . درآنزمان یعنی درقرن ششم قبل ازمیلادکه دولت هخامنشی های فارس به اوج خود رسیده بود وپادشاهان قوی ومقتدرجهان را سرکوب نموده وکشورهای شان رامتصرف شده بود، ولایت کاپیسابه حیث یک ولایت محلی افغانستان توسط حکمرانان محلی اداره میشد. دولت هخامنشی هاباهمان زو روقدرت خودخواست که این ولایت افغانستان رامتصرف شود. وماننددیگرنقاط جهان آن راتصرف کند. مگرباوجوداینکه درافغانستان دولت مرکزی وجودنداشت وتوسط نیروهای محلی به خصوص مردم کاپیسا نیر وهای دولت هخامنشی به سقوط مواجه شد ودراینجاشکست خورد. درمورد این شکست دولت مقتدرهخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاددرکاپیسا، مورخ مشهورافغانستان درکتاب معروف خود «افغانستان درمسیرتاریخ »» چنین می نگارد:«کوروش هفتمین پادشاه سلسله هخامنشی هادرقرن ششم قبل ازمیلاد، دولت ماراالنهر را ازبین برداشت و دولت لیدی رادراسیای صغیرکه ازدوقرن به این طرف موجودوقوی بوداز بین برد، متعاقبأ بلادیونانی آسیای صغیر را، مثل متصرفات دولت لیدی به ایران الحاق نمود . همچنین کوروش دولت کلده جدیدرامنقرض وسرزمین بین النهرین راجزمتصرفات ایران قرارداد.
کوروش باچنین قدرت متوجه تسخیر باختریان ثروتمندگردید وازسال 545 تا539 قبل ازمیلادبه افغانستا ن که فاقد دولت مرکزی بودجنگ کرد، مردم افغانستان شش سال دربرابر سپاه کوروش جنگیدند، معهذاکوروش ایالات کرمان ، پارتیا، باختر، ستاکیدیا««هزار جات »» سیستان ، بلوچستان وگندهاراراتسخیر ودرکاپیساجنگ های سختی نمود، مگر خودش نیز درسال 529 قبل از میلاد دریکی از این جنگ ها کشته شد.
کاپیسا درزمان حکمروایی اسکندرمقدونی :
اسکندرمقدونی پسرفلیپ پادشاه مقدونیه یونان بود ، بعد ازمرگ پدرش او درمقدونیه یونان پاچاشد، اسکندرمقدونی درسال 334 قبل ازمیلاد بادولت هخامنشی های ایران که درآن زمان ازجمله دولت های مقتدرجهان بودجنگ راآغازنمود. ودرجریان سه جنگ دولت هخامنشی هاراازبین بردوایران رااشغال نمود. اسکندرمقدونی باسپاه قوی خویش درمدت چهارسال توانست که آسیای صغیر، مصروایران رابگیردوبعدازآن بفکرتسحیرهندوستان افتادودرقدم اول افغانستان درسرراه اوقرار داشت .
اسکندرمقدونی درسال 330 قبل از میلا دازایران به افغانستان که فاقددولت مرکزی بود حمله نمودوتوانست که سرزمین افغانستان رااشغال نماید درافغانستان ولایت کاپیسا یکی ازمراکزمهم اسکندرمقدونی بود، وبرای اسکندرمقدونی اهمیت زیاد داشت ، علامه پوهاندعبدالحی حبیبى درکتاب ««تاریخ مختصرافغانستان »»خوددرموردداخل شدن اسکندرمقدونی به کاپیسا چنین می نویسند: ( . . . اسکندرمقدونی به فتح وادی کابل وجبال پامیزادی روی نهاد ، ودراوایل زمستان وماه نومبر329 قبل ازمیلادبه کابل رسیدوعازم کاپیساشد وشهراسکندریه قفقازرادرهوپیان حوالی چاریکاربنانهاد ) .
کاپیسادرزمان سلطنت یونان وباختری :
بعدازمرگ اسکندرمقدرنی درسال 327 قبل ازمیلاد امپراتوری وسیع اودربین حکمرانان اسکندرمقدرنی تقسیم گردید . میلیوکوش که مقتدرترین آن ها بوددرایران وشام پادشاهی خویش راتشکیل دادودرکوشش این شدکه تمام ساحات فتح شده اسکندرمقدونی رابدست بیاورد. درزمان زمامداری اواین پلان اوعملی نشد.
درزمان حکمرانی انتیوکوش دوم پسر سیلیوکوش یونانی ««دیودوت »»به حیث حکمران باختر مقررگردید، وی می خواست که به واسطه مقرری ««دیودوت»»درباخترودرمجموع درتمام آریاناپلان های خودراتطبیق نماید مگر««دیودوت »»به کمک یونانی های باختری وآزادی خواهان باختر، درسال 250 ق م باختررابه حیث سلطنت مستقل یونان وباختری اعلان نمودخلاصه اینکه ازسال 250 ق م الی 135 ق م دولت یونان و باختری درتمام سرحدات آریانای باستان مسلط گردیدوبه حیث یک دولت نیرومند وقوی عرض وجود نمود. دولت یونان وباختری نه تنهادرآریانا تسلط وحاکمیت داشت بلکه خارج ازسرحدات آریانا طرف شمال تاسغدیانه ، طرف شمال شرق تا سنکیانگ وکاشغرچین وطرف جنوب تا. هندوستان وسعت داشت .
هیلیو کلس یکی ازجمله پادشاهان قوی ومقتدردولت یونان وباختری بوددرزمان حکمرانی ازحملات ساک هااز جانب شمال وحملات پارت ها ازجانب شرق آریاناآغازگردیدواوار مجبور ساختند که به جنوب هندوکش برود. به این ترتیب هلیوکلش آخرین پادشاه یونان وباختری است که درصفحات شمال آریانا ودرزمان همین پادشاه درسال 135 ق م مرکز سلطنت یونان وباختری رااز شمال هندوکش به جنوب هندوکش درکاپیسا منتقل گردید وکاپیسا مرکز دولت یونان وباختری گردید .
ولایت کاپیسا در عهد کوشانیان
یکی ازدوره های مهم تاریخ افغانستان قدیم دوره امپراتوری کوشانی هااست ، که این دوره ازسال 40 ق م آغاز میگردد وتاسال 220 میلادی دوام نمودپادشاهان مقتدری دراین دوره به پادشاهی ر سیده است . دراین دوره وسعت خاک آریانا ازسرحدات طبیعی آن گذشته وتاخاک هندوستان امپراتوری کوشانی هاوسعت داشت .
مقتدرترین پادشاه کوشانی ها عبارت از ( ( کانیشکا ) ) بودکه بین سال های 120و160 میلادی سلطنت کرده است این شخص پایتخت مرکزدولت کوشانی هاراازشمال هندوکش به جنوب هندوکش منتقل ساخت وکاپیساراب . . .