کاپیتزا پتر

کاپیتْزا، پِتر (۱۸۹۴ـ۱۹۸۴)(Kapitza, Peter)فیزیک دان اهل شوروی. در ۱۹۷۸، به سبب تحقیق در زمینۀ مغناطیس و فیزیک دمای کم به جایزۀ نوبل فیزیک دست یافت. در زمینۀ اَبَرشارگی هلیوم مایع تحقیق می کرد و برای نخستین بار، به میدان های مغناطیسی پرشدت نیز دست یافت. در نزدیکی سن پترزبورگ زاده شد و در مؤسسۀ پلی تکنیک پتروگراد درس خواند. پس از آن، به آزمایشگاه کاوندیش، در دانشگاه کیمبریج انگلستان، رفت و در آن جا با متخصص فیزیک هسته ای، ارنست رادرفورد، شروع به همکاری کرد. در ۱۹۳۰، مدیر آزمایشگاه موند در کیمبریج شد. این آزمایشگاه را برای او ساخته بودند. در ۱۹۳۴، هنگامی که برای شرکت در همایشی علمی به اتحاد شوروی رفت، یوسیف استالین به او اجازه بازگشت نداد. به همین سبب، آزمایشگاه موند را به قیمت تمام شده به شوروی فروختند، و آن را برای بهره برداری کاپیتزا به فرهنگستان علوم شوروی انتقال دادند. در ۱۹۴۴، کاپیتزا از همکاری برای ساخت سلاح هسته ای سرباز زد و درنتیجه، تا زمان مرگ استالین در ۱۹۵۳، در خانه اش تحت نظر بود. از نخستین کسانی بود که دربارۀ خواص غیرعادی هلیوم II، به تحقیق پرداختند. هلیوم II گرما را بسیار سریع تر از مس منتقل می کند. کاپیتزا نشان داد که این خاصیت به سبب آن است که گران روی هلیوم II در این حالت، بسیار کمتر از هر مایع یا گاز دیگر است. این خاصیت هلیوم را اَبَرشارگی می گویند. در ۱۹۳۹، دستگاهی برای تولید اُکسیژن مایع در مقیاس صنعتی ساخت که در کارخانه های فولادسازی کاربرد داشت. همچنین برای تولید هوای مایع در حجم زیاد توربینی اختراع کرد که بسیار کم هزینه بود.